Üç gün evvel ilimiz
Batman'da ziyaret ettiğim bir okul servisi işletmecisi, pandeminin başlamasıyla
yaşadıkları sıkıntıları şu şekilde anlatıyordu:
“Pandeminin en çok
etkilediği sektörlerin başında geliyoruz. Okulların tatil olmasıyla birlikte
bir yıldır iş yapamıyoruz, araçlarımız hepsi garajlarda bekliyor. Unutulan
sektörler arasındayız. Kimse demiyor bu Personel ve Öğrenci Taşımacılığı yapan
firmalar bir yıldır ne yiyor, ne içiyor, geçimlerini nasıl sağlıyorlar. Hükümet
de, ilgili kurumlar da bizi unuttu. Devlet, destek paketleri açıkladı ama biz
bunlardan faydalanamadık. Belirli bir süre için yapılacak maddi destekler
kiralarımızın yarısını bile karşılamıyor. Sektördeki bazı arkadaşlarımız kepenk
kapatmak zorunda kaldı. Böyle devam ederse hepimiz iş yerlerimizi kapatmak
zorunda kalacağız.”
Aynı sektörden başka bir
firma yetkilisi de bu süreçte çok mağduriyet yaşadıklarını ve zor durumda
olduklarını belirterek, hükümete sesleniyordu:
“Hükümet yetkilileri
halkın arasına insin. Baksın halk nasıl geçiniyor. Zaten zamlar vatandaşlar
olarak bizi çok zor durumda bıraktı. Bizim sektörde işler de durunca hayat
şartları bizim gibi işletme sahipleri için çok zorlaştı. Hükümet bizim sesimizi
duysun. Yaşadığımız mağduriyetin giderilmesi için çözümler üretsin, yeni destek
paketleri açıklasın. Bizim gibi işletme ve esnafları vergilerden muaf tutsun.
Bir yıldır arabalarımız çalışmıyor. Ancak bizler kiralarımızı, vergilerimizi, SGK
ve BAĞKUR borçlarımızı ve de taşımacılık ruhsatlarımızın aidatlarını ödüyoruz,
yanımızda çalışan personellere ödemeler yapıyoruz. Bunları da borçlanarak
yapıyoruz. Yarın öbür gün borç alacağımız kimse de kalmayacak.”
Pandeminin etkilediği
işletmeciler sadece Personel ve Öğrenci Taşımacılığı yapan firmalar değil tabi
ki. Pandemi kısıtlamalarından etkilenen çok sayıda işletmeci ve esnaf var.
Kırtasiye, lokanta, berber, dershane, nakliye, kargo, mobilya, halı saha, özel
okul, okul kıyafeti satan giyimciler, gelinlikçiler, çay evleri, düğün
salonları ve isimlerini saymadıklarımız... Kimi sektörlerde işler tamamen
durdu, işletmeciler geçimlerini yapamaz duruma geldi. Özellikle küçük esnaflar
bugün büyük sıkıntılar yaşamaktadırlar. İş yerleri küçük olsa da dert ve
sıkıntıları çok büyük.
Esnafların yaşadıkları
mağduriyetleri gidermek niyetiyle hükümet birkaç girişimde bulundu, bazı destek
paketleri açıkladı. Ancak açıklanan ve verilmeye başlanan destekler esnaf ve
girişimcilerin mağduriyetini ne yazık ki gidermedi. Bir yıldır iş yapamayan
esnaflar, kiralarını, vergilerini ve muhtelif ödemelerini yapmakta
zorlanmaktadırlar.
Zor günler geçiren esnaf
hükümetten, ilimizdeki ilgili kurum ve odalardan, mülkü amirlerden alternatif
çözümler üretmelerini ve kendilerine sahip çıkılmasını beklemektedir. Bu da
esnafın en doğal hakkıdır. Hükümet yetkilileri her fırsatta, sosyal devlet
anlayışına sahip olduklarını ifade etmektedirler. Sosyal devlet olmanın gereği
yerine getirilmeden “sosyal devlet” söylemi bir anlam ifade etmemektedir.
Türkiye’de ekonomi
açısından çok ciddi sıkıntılar yaşandığı herkesin malumudur. Hayat pahalılığı
ve artan zamlar, esnafları ve bir bütün olarak da bütün vatandaşları çok zor
durumda bırakmaktadır. Genel olarak gelirler düşmüş ancak giderler her ay daha
da yükselmektedir. Bu olumsuz gelişmelerden en fazla pandemi sürecinde iş
yapamayan işletme sahibi esnaflar etkilenmektedir.
Toplumun önemli bir
kesimini oluşturan küçük işletme sahiplerinin yaşadığı sıkıntıların gündem
yapılması ve seslerinin duyurulması gerektiği düşüncesindeyim. Bu zorlu süreci
atlatabilmeleri için hükümetin ilave çözümlerinin olması gerekmektedir. Ki bu
konuda işletme sahiplerinin bir beklentilerinin de olduğunu biliyoruz. O yüzden
yetkililer Türkiye’deki bütün esnaflar için hem yerel olarak hem de genel
olarak ek çözümler ortaya koymaları gerekmektedir.
Ne gibi çözümlerin
olabileceği konusuna gelince…
Açıklanan destek
paketleri esnafa ve işletmecilere rahat bir nefes aldırmadığı için yeni destek
paketleri açıklanmalı ve evvela esnaflara yönelik faizsiz kredi verilmelidir.
Düşük faizli veyahut faizli krediler esnafı bankalara bağlı ve bağımlı hale
getirdiğinden dolayı, kesinlikle verilecek krediler faizsiz ve en az bir yıl
ertelemeli şekilde olmalıdır. Aynı şekilde esnafa verilmiş olan kredi borçları
da ertelenmelidir.
Pandemi sürecinden dolayı
faaliyetlerini durdurmak zorunda kalan işletmeler ile iş hacminin azaldığı
belirlenen esnafların listesi çıkarılmalı ve bu esnaflar mücbir sebepten dolayı
devlete ödedikleri vergiler başta olmak üzere belediyelere, odalara,
kooperatiflere verdikleri aidatlardan muaf tutulmalı ya da süreç normalleşene
kadar ödemeleri gereken vergileri dondurulmalıdır. Bırakın ödemeleri
geçimlerini bile yapmakta zorlanan esnafa daha kapsayıcı kira desteği verilerek
rahat nefes almaları sağlanmalıdır.
Birey ve toplum sağlığını
riske atmadan kısıtlamaların en azından vakıa düşüş seyrine göre iller bazında
esnetilmesi de işletmecilerin beklentileri arasında olduğunu dile getirerek
yazımızı nihayete erdirelim. Kalın sağlıcakla.
