Kayaç,
çeşitli minerallerin veya mineral ve taş parçacıklarının bir araya gelmesinden
ya da bir mineralin çok miktarda birikmesinden meydana gelen katı
birikintilerdir.
Doğada azami
yer tutan ve bir veya birden çok mineralden oluşan kaya ve taş parçalarına
kayaç denilmektedir. Kayaçlar yerkabuğunun yapı gereci olarak da
adlandırılmaktadırlar.
KAYAÇ ÇEŞİTLERİ
Kayaçların
çeşitleri temelde bileşenleri ve oluşum etmenleri açısından kategorize
edilirken üç temel kayaç çeşidi bulunmaktadır.
Bunlar
Magmatik kayaçlar, Tortul kayaçlar, ve Başkalaşım kayaçlardır.
MAGMATİK KAYAÇLAR
Magmatik
kayaçlar, adlarından da anlaşılacağı gibi Dünya'nın magma kısmı ile
ilintilidir. Magmatik kayaçlar, magmanın soğuyarak oluşturduğu tipi ifade eder.
Mesela, volkanik kayaçlar, magmatik kayaç çeşidine örnektir. Bunun nedeni de,
volkanik kayaçların magmanın yeryüzüne sıcak şekilde çıkıp yeryüzünde soğuyarak
kayaç halini almış olmasıdır.
TORTUL KAYAÇLAR
Tortul kayaçlar ise yine tortul isminden de anlaşıldığı gibi taş ve mineral parçalarının tortullaşması ile oluşurlar. Bu tortullaşama süreci karada veya denizde gerçekleşmektedir, denizleri düşündüğümüzde, denizlerde oluşan tortul kayaçlar deniz canlılarını da kapsamaktadır. Bu gruba organik tortul kayaç da denilmektedir. Organik olan ve denizde oluşan tortul kayaçlar, deniz canlıların ölülerinin zaman isinde fosilleşip kayaç haline gelmesidir. Organik olmayan kimyasal tortul kayaçlar ise kimyasal tortul kayaçlardır.
BAŞKALAŞIM KAYAÇLAR
Gruptaki son
kayaç tipi de başkalaşım kayaçlardır. Bu gruba başkalaşım denilmesinin nedeni
kayacı oluşturan maddelerin gördükleri etkilerden kaynaklanmaktadır. Bu
etkilerin başlıcaları şunlardır; sıcaklık, kimyasal aktiviteler ve basınç
sayılabilir.
Maddelerin
atom düzeyinde etki görmesi sıcaklık ve basınç nedeni ile mümkün hale gelir.
Akla gelen ilk örnek ise kömürün elmasa dönüşmesidir. Daha az bilinen örnekler
ise mermerdir. Kalkerden dönüşüm yaşamış olan mermer bir başkalaşım kayaçtır.
0 yorum