Prime esas kazanç basamak değeri ek gösterge nedir?

Prime Esas Kazanç (PEK) Nedir?

Prime Esas Kazanç (PEK), bir çalışanın Sosyal Güvenlik Kurumu'na (SGK) ödenen sigorta primlerinin hesaplanmasına temel oluşturan brüt gelir toplamıdır. Bu kazanç sadece çalışanın aylık brüt maaşını değil, aynı zamanda iş sözleşmesi veya fiili çalışmaya dayalı olarak elde ettiği bazı ek ödemeleri de kapsar.

PEK'e dahil edilen başlıca ödemeler şunlardır:

Aydınlatma Boşlukları Çocuklar İçin Büyük Tehlike

İçeriği Görüntüle

• Temel brüt maaş

• Fazla mesai ücretleri

• Primler (performans primi, satış primi vb.)

• İkramiyeler (yılda bir defadan fazla verilen düzenli ikramiyeler)

• Yol ve yemek ücretlerinin belirli bir kısmı (SGK'nın belirlediği istisna tutarının üzeri)

• Yıllık izin ücretleri gibi diğer düzenli ödemeler.

Ancak, her ödeme PEK'e dahil edilmez. Örneğin, doğum yardımı, ölüm yardımı, evlenme yardımı gibi bazı sosyal yardımlar ve kanunla belirlenmiş istisnalar PEK kapsamına girmez.

Prime Esas Kazanç Neden Önemlidir? PEK, çalışanın ödediği SGK primlerinin, işsizlik sigortası primlerinin ve genel sağlık sigortası primlerinin hesaplanmasında esas alınır. Dolayısıyla, bu primlerin yüksek olması, gelecekte alınacak emekli aylığı ve bazı sosyal hakların da daha yüksek olmasını sağlar. PEK'in alt ve üst sınırları bulunur. Bu sınırlar, her yıl Asgari Ücret Tespit Komisyonu tarafından belirlenen brüt asgari ücretin belirli katları üzerinden hesaplanır. Alt sınır brüt asgari ücret iken, üst sınır brüt asgari ücretin 7,5 katıdır. Bu tavanın üzerindeki kazançlar üzerinden prim kesintisi yapılmaz.

Prime Esas Kazanç Basamak Değeri Nedir?

"Prime esas kazanç basamak değeri" terimi, daha çok Sosyal Güvenlik Kurumu'nun geçmişteki bazı uygulamalarına veya genel olarak gelir seviyelerine göre prim ödeme basamaklarına atıfta bulunabilir. Güncel sistemde "basamak değeri" şeklinde doğrudan bir terim kullanılmasa da, prime esas kazancın alt ve üst sınırları bir nevi "basamak" gibi işlev görür. Yani, kişinin kazancı bu sınırlar içinde kaldığı sürece prim hesaplamasına dahil edilir.

Özellikle eski Bağ-Kur (4/B) sisteminde, sigortalılar belirli gelir basamaklarına ayrılarak o basamak üzerinden prim ödüyorlardı. Ancak günümüzdeki genel SGK (4/A, 4/B, 4/C) uygulamalarında, prime esas kazanç kişinin fiili brüt kazancı üzerinden (belirlenen alt ve üst sınırlar dahilinde) hesaplanır.

Dolayısıyla, bu ifade genellikle çalışanın gelir düzeyi ile SGK primlerinin doğru orantılı olduğu bir sistemdeki gelir aralıklarını veya seviyelerini anlatmak için kullanılır. Her basamağın kendine özgü bir prime esas kazanç tutarı olduğu eski sistemlerde bu terim daha yaygındı. Modern sistemde ise daha çok prime esas kazancın alt ve üst sınırları kavramları ön plandadır.

Ek Gösterge Nedir?

Ek gösterge, özellikle devlet memurlarının (4/C statüsündekilerin) maaşlarının, emekli aylıklarının ve emekli ikramiyelerinin hesaplanmasında kullanılan önemli bir unsurdur. Ek gösterge rakamları, memurların unvanlarına, hizmet sınıflarına ve derecelerine göre farklılık gösterir.

Ek gösterge, memurun brüt aylığı içinde yer alan gösterge aylığı, ek gösterge aylığı ve tazminat göstergesi gibi kalemlerin hesaplanmasında belirleyicidir. Özellikle emekli aylığı ve emekli ikramiyesi üzerindeki etkisi çok büyüktür. Yüksek ek göstergeye sahip olan memurların emekli maaşları ve emekli ikramiyeleri, aynı hizmet süresine sahip olup daha düşük ek göstergesi olanlara göre belirgin şekilde daha yüksek olur.

Ek Gösterge Neden Önemlidir?

• Maaş Hesaplaması: Çalışan memurların aylık brüt ücretlerini etkiler.

• Emekli Aylığı: Emekli olduklarında alacakları aylık miktarı doğrudan etkiler. Ek gösterge ne kadar yüksekse, emekli aylığı da o kadar yüksek olur.

• Emekli İkramiyesi: Emekli olurken tek seferde alınan emekli ikramiyesi miktarını önemli ölçüde artırır.

Son yıllarda 3600 ek gösterge düzenlemesiyle birçok kamu görevlisinin ek göstergeleri artırılmış, bu da onların hem emekli aylıklarında hem de ikramiyelerinde ciddi iyileşmeler sağlamıştır. Bu düzenleme, ek göstergenin memurların mali hakları üzerindeki kritik önemini bir kez daha ortaya koymuştur.

• Prime Esas Kazanç (PEK): Çalışanın sigorta primlerinin hesaplandığı brüt geliridir ve alt-üst sınırları vardır.

• Prime Esas Kazanç Basamak Değeri: PEK'in alt ve üst sınırlarını veya eski sistemlerdeki gelir seviyelerine göre prim ödeme kademelerini ifade eder.

• Ek Gösterge: Özellikle devlet memurlarının maaş, emekli aylığı ve ikramiyesini belirleyen, unvan ve dereceye bağlı bir katsayıdır.

Bu üç kavram, Türkiye'deki çalışma hayatında ve sosyal güvenlik sisteminde önemli rol oynayan, çalışanların ve emeklilerin mali haklarını doğrudan etkileyen unsurlardır.