Bu süreç, 7315 Sayılı Güvenlik Soruşturması ve Arşiv Araştırması Kanunu ile ilgili yönetmelikler çerçevesinde yürütülür. MSB, bu süreci genellikle Personel Temin Daire Başkanlığı'na bağlı birimler aracılığıyla yürütür.
Güvenlik Soruşturması ve Arşiv Araştırması Nedir?
Arşiv araştırması, kişinin adli sicil kaydı, halen aranıp aranmadığı, hakkında herhangi bir tahdit olup olmadığı gibi mevcut kayıtlara dayanan daha sınırlı bir incelemedir. Kesinleşmiş mahkeme kararları, Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması (HAGB) kararları ve kamu görevinden çıkarma gibi durumlar bu araştırmanın kapsamındadır. Bu aşama, daha çok kişinin resmî kayıtlarını ve geçmişini objektif verilerle değerlendirir.
Güvenlik soruşturması ise arşiv araştırmasına ek olarak, kişinin ailesi ve yakın çevresini de kapsayan, istihbarat ve kolluk kuvvetlerinin yerinde yaptığı daha derinlemesine bir araştırmadır. Bu soruşturma, adayın devlet güvenliğine, kamu düzenine ve Anayasal düzene karşı tehdit oluşturup oluşturmadığını tespit etmeyi amaçlar. Bu süreçte adayın mali durumu, sosyal çevresi, yabancılarla olan ilişkileri ve terör örgütleriyle herhangi bir eylem birliği, irtibatı veya iltisakı olup olmadığı da incelenir.
MSB Güvenlik Soruşturması Süreci Nasıl İşler?
Süreç genellikle şu aşamalardan oluşur:
-
Başvuru ve Ön Eleme: Adayın, MSB’nin ilgili birimine başvurusu sonrasında yaş, eğitim ve sağlık gibi genel şartları kontrol edilir.
-
Bilgi Toplama: Adaydan güvenlik soruşturması formu gibi gerekli belgeler talep edilir. Bu formlar, soruşturma için temel bilgileri içerir.
-
Araştırma: Arşiv araştırması ve güvenlik soruşturması eş zamanlı olarak başlatılır. Kolluk kuvvetleri, istihbarat birimleri ve ilgili diğer kurumlar tarafından adayın geçmişi ve çevresi detaylı olarak incelenir.
-
Değerlendirme: Toplanan tüm bilgiler, MSB bünyesindeki bir değerlendirme komisyonu tarafından incelenir. Bu komisyonun kararı, nihai kararın verileceği hiyerarşik üst makam için bir öneri niteliğindedir.
-
Sonuç: Soruşturma olumlu veya olumsuz olarak sonuçlanır ve ilgili kişiye tebliğ edilir. Tebligat genellikle SMS, resmî yazı veya CİMER üzerinden yapılabilir.
Bu sürecin süresi, adayın profiline, incelenecek detayların sayısına ve ilgili birimlerin yoğunluğuna bağlı olarak değişebilir. Yasal olarak güvenlik soruşturması için 60 iş günü, arşiv araştırması için ise 30 iş günü gibi süreler belirtilse de, yoğunluk nedeniyle bu süreler genellikle 2 ila 6 aya kadar uzayabilir.
Hangi Durumlar Güvenlik Soruşturmasını Olumsuz Etkileyebilir?
Güvenlik soruşturmasının olumsuz sonuçlanmasına neden olabilecek birçok faktör bulunmaktadır. Bunların başında, terör örgütleriyle bağlantı veya bu örgütlere sempati duyma, casusluk, vatana ihanet gibi ciddi suçlar gelir. Ayrıca, şunlar da güvenlik soruşturmasını olumsuz etkileyebilir:
-
Adli Durum: Ağır ceza gerektiren suçlardan mahkûmiyet, uyuşturucu ticareti veya kullanımı, hırsızlık gibi suçlardan sabıka kaydı bulunması. Masumiyet karinesi gereği devam eden bir soruşturma veya kovuşturmanın soruşturmayı olumsuz etkilememesi gerekir.
-
Ahlaki Durum: Ahlaki zafiyet olarak değerlendirilebilecek eylemler veya yaşam tarzı.
-
Mali Durum: Yasa dışı yollarla gelir elde etme veya ciddi mali sorunlar.
-
Yabancı İlişkiler: Yabancı devletlerle veya yabancı istihbarat servisleriyle şüpheli ilişkiler içinde olmak.
-
Ailevi ve Çevresel Etkiler: Her ne kadar 7315 sayılı Kanun ile bu etki azaltılmış olsa da, adayın birinci derece akrabalarının terör örgütleriyle bağlantısı veya hükümlü olması gibi durumlar soruşturmayı etkileyebilir.
Olumsuz Sonuçlanan Soruşturmaya İtiraz
Eğer güvenlik soruşturması veya arşiv araştırması olumsuz sonuçlanırsa, adayın yasal itiraz hakkı bulunur. Bu durumda, kararın tebliğinden itibaren 60 gün içinde idare mahkemesine yürütme durdurma istemli iptal davası açılabilir. Bu süre hak düşürücü bir süre olup, kaçırılmaması önemlidir. Dava sürecinde, adayın haklılığını ispatlayacak somut delilleri sunması beklenir. Bu süreçte hukuki destek almak, olumlu bir sonuç elde etme şansını artırabilir.
