- Kimyasal Tepkimeler ve Denklemler:
- Tepkime denkleştirme yöntemleri
- Tepkime türleri (Yanma, sentez, analiz, asit-baz, çözünme-çökelme) ve bu türlerin özellikleri
- Tepkimelerde enerji değişimi (ekzotermik/endotermik)
- Kimyasal Hesaplamalar (Mol Kavramı):
- Mol kavramının tanımı ve Avogadro sayısı
- Mol kütlesi, atom kütlesi, molekül kütlesi hesaplamaları
- Tanecik sayısı, kütle ve hacim (gazlar için N.K. ve O.K.) arasındaki geçişler
- Kimyasal tepkimelerde kütle-kütle, mol-mol, kütle-mol, mol-hacim hesaplamaları
- Sınırlayıcı bileşen ve teorik verim, yüzde verim hesaplamaları
- Karışımlar:
- Homojen ve heterojen karışımlar
- Çözünme süreci, çözücü ve çözünen etkileşimleri
- Derişim birimleri (kütlece yüzde, hacimce yüzde, ppm, molarite)
- Çözeltilerin hazırlanması ve seyreltilmesi
ÖNEMLİ NOT: Sınav soruları genellikle "senaryo" bazlı hazırlanmaktadır. Bu, öğrencilerin bilgi düzeyini ölçerken, aynı zamanda problem çözme ve bilgiyi uygulama becerilerini de değerlendirmeyi hedefler. Öğretmenler kendi işledikleri müfredata ve belirledikleri senaryolara göre sınavları hazırlayacaktır. Bu nedenle, en doğru bilgi için kendi kimya öğretmeninizle iletişime geçmeniz önemlidir.
10. SINIF KİMYA 1. DÖNEM 2. YAZILI SINAV SORULARI (ÖRNEK)
Ad-Soyad: Sınıf-No:
Puanlama: Her sorunun puanı belirtilmiştir. Toplam 100 puandır.
BÖLÜM A: Kimyasal Tepkimeler ve Denklemler (30 Puan)
Soru 1 (10 Puan): Aşağıda verilen tepkime denklemlerini en küçük tam sayılarla denkleştiriniz. a) C3H8(g)+O2(g)→CO2(g)+H2O(g) b) Al2(SO4)3(suda)+NaOH(suda)→Al(OH)3(k)+Na2SO4(suda)
Soru 2 (10 Puan): Aşağıda verilen tepkime denklemlerinin türlerini (Yanma, Sentez, Analiz, Çözünme-Çökelme, Asit-Baz) karşısına yazınız. a) AgNO3(suda)+KCl(suda)→AgCl(k)+KNO3(suda) b) N2(g)+3H2(g)→2NH3(g) c) C6H12O6(k)+6O2(g)→6CO2(g)+6H2O(g) d) 2H2O(s)→2H2(g)+O2(g) e) HNO3(suda)+KOH(suda)→KNO3(suda)+H2O(s)
Soru 3 (10 Puan): Kimyasal tepkimelerle ilgili aşağıdaki ifadelerden doğru olanların başına (D), yanlış olanların başına (Y) yazınız. ( ) a) Atom sayısı ve cinsi, kimyasal tepkimelerde daima korunur. ( ) b) Yanma tepkimeleri genellikle ısı veren (ekzotermik) tepkimelerdir. ( ) c) Bir bileşiğin kendisinden daha basit maddelere ayrışması sentez tepkimesidir. ( ) d) Asit ve baz tepkimeleri sonucunda her zaman tuz ve su oluşur. ( ) e) Çözünme-çökelme tepkimelerinde suda çözünmeyen katı bir madde oluşur.
BÖLÜM B: Kimyasal Hesaplamalar (Mol Kavramı) (40 Puan)
(Atom Kütleleri: H:1, C:12, O:16, N:14, Na:23, Cl:35.5, K:39, Mg:24) (Avogadro Sayısı: 6,02×1023) (Normal Koşullarda (N.K.) 1 mol gaz 22,4 L hacim kaplar.)
Soru 4 (10 Puan): Aşağıdaki soruları cevaplayınız. a) 0,4 mol C4H10 kaç gramdır? b) 44,8 litre (N.K.) CH4 gazı kaç moldür? c) 12,04×1023 tane CO2 molekülü kaç moldür? d) 36 gram H2O kaç tane molekül içerir?
Soru 5 (15 Puan): Aşağıdaki tepkimeye göre 8 gram CH4 gazının yeterince O2 ile yanması sonucu kaç gram CO2 gazı oluşur? CH4(g)+2O2(g)→CO2(g)+2H2O(g)
Soru 6 (15 Puan): 6 gram H2 gazı ile 28 gram N2 gazının tam verimle tepkimeye girmesi sonucunda en fazla kaç gram NH3 gazı oluşur? Hangi madde sınırlayıcı bileşendir? N2(g)+3H2(g)→2NH3(g)
BÖLÜM C: Karışımlar ve Derişim Birimleri (30 Puan)
Soru 7 (10 Puan): Aşağıda verilen karışımlardan homojen olanların yanına (H), heterojen olanların yanına (HT) yazınız. a) Hava: b) Tuzlu su: c) Sis: d) Kan: e) Gazoz:
Soru 8 (10 Puan): Kütlece %20'lik 300 gram tuzlu su çözeltisi hazırlamak için kaç gram tuza ve kaç gram suya ihtiyaç vardır?
Soru 9 (10 Puan): Molarite birimini tanımlayınız ve formülünü yazınız. 500 mL çözeltide 0,2 mol NaCl çözünürse, bu çözeltinin derişimi kaç molar olur?
SINAV BİTMİŞTİR. CEVAPLARINIZI KONTROL EDİNİZ.
CEVAP ANAHTARI (Öğrencilerin Adım Adım Çözümleri Değerlendirilecektir.)
BÖLÜM A:
Soru 1: a) 1C3H8(g)+5O2(g)→3CO2(g)+4H2O(g) b) 1Al2(SO4)3(suda)+6NaOH(suda)→2Al(OH)3(k)+3Na2SO4(suda)
Soru 2: a) Çözünme-Çökelme b) Sentez c) Yanma d) Analiz e) Asit-Baz
Soru 3: a) (D) b) (D) c) (Y) (Bu, analiz tepkimesidir.) d) (Y) (Bazı durumlarda sadece tuz oluşabilir, örneğin NH3 ile HCl tepkimesi.) e) (D)
BÖLÜM B:
Soru 4: a) C4H10'un MA=(4×12)+(10×1)=48+10=58 g/mol ku¨tle=mol×MA=0,4 mol×58 g/mol=23,2 gram b) mol=hacim/22,4=44,8 L/22,4 L/mol=2 mol c) mol=tanecik sayısı/Avogadro sayısı=(12,04×1023)/(6,02×1023)=2 mol d) H2O'nun MA=(2×1)+16=18 g/mol mol=ku¨tle/MA=36 g/18 g/mol=2 mol tanecik sayısı=mol×Avogadro sayısı=2 mol×6,02×1023 tane/mol=12,04×1023 tane
Soru 5: CH4(g)+2O2(g)→CO2(g)+2H2O(g) MA(CH4)=12+4=16 g/mol MA(CO2)=12+(2×16)=44 g/mol
Önce CH4'ün molünü bulalım: mol(CH4)=ku¨tle/MA=8 g/16 g/mol=0,5 mol
Tepkime denklemine göre 1 mol CH4 yandığında 1 mol CO2 oluşur. O halde 0,5 mol CH4 yandığında 0,5 mol CO2 oluşur.
Oluşan CO2'nin kütlesi: ku¨tle(CO2)=mol×MA=0,5 mol×44 g/mol=22 gram
Soru 6: N2(g)+3H2(g)→2NH3(g) MA(N2)=2×14=28 g/mol MA(H2)=2×1=2 g/mol MA(NH3)=14+(3×1)=17 g/mol
Verilen maddelerin mollerini bulalım: mol(N2)=ku¨tle/MA=28 g/28 g/mol=1 mol mol(H2)=ku¨tle/MA=6 g/2 g/mol=3 mol
Tepkime denklemine göre 1 mol N2 ile 3 mol H2 tepkimeye girer. Bizim elimizde tam olarak 1 mol N2 ve 3 mol H2 var. Yani bu tepkime tam verimle gerçekleşir ve sınırlayıcı bileşen yoktur, her iki madde de tamamen tükenir.
Tepkime sonunda oluşan NH3 miktarı: Denklemden 1 mol N2 ve 3 mol H2 ile 2 mol NH3 oluştuğunu görüyoruz. Oluşan NH3 kütlesi: ku¨tle(NH3)=mol×MA=2 mol×17 g/mol=34 gram
Sınırlayıcı bileşen yoktur, her iki madde de tamamen tükenir.
BÖLÜM C:
Soru 7: a) Hava: H b) Tuzlu su: H c) Sis: HT (Aerosol) d) Kan: HT (Süspansiyon benzeri heterojen karışım) e) Gazoz: H (Gazlı içecek, şeker ve gazın su içinde çözünmesi)
Soru 8: Kütlece %20'lik çözelti, 100 gram çözeltide 20 gram çözünen olduğunu gösterir. 300 gram çözelti hazırlamak için: Tuz miktarı: 300 g×(20/100)=60 gram tuz Su miktarı: 300 g−60 g=240 gram su
Soru 9: Molarite (M): Bir litre çözeltide çözünmüş olan maddenin mol sayısıdır. Formülü: Molarite (M)=C¸o¨zeltinin hacmi (L)C¸o¨zu¨nenin mol sayısı (n)
mol=0,2 mol hacim=500 mL=0,5 L Molarite (M)=0,2 mol/0,5 L=0,4 M
