Osmanlı Devleti, Kanuni Sultan Süleyman’ın savaş meydanında
vefatından sonra gücünü kaybetti. Bu durum en başta dış politikada etkisini
göstermeye başladı. Savaşlar uzamaya, fetihler azalmaya ve batıda toprak kayıpları
başladı. İşte bu uzun savaşlardan ilki Haçova Savaşı’dır. 13 yıldan fazla süren
savaş neticesinde Osmanlı Devleti, Zitvatorok Antlaşmasını imzalamak zorunda kalmış
ve Avrupa ülkeleri karşısındaki güçlü konumunu kaybetmeye başlamıştır. İşte Zitvatorok
Antlaşmasının Osmanlı Devleti açısından önemi ve etkilerini araştırıp sizlere sunuyoruz.
Daha Kanuni Sultan Süleyman hayattayken başlayan saray entrikaları ve saray kadınlarının devlet işlerine müdahalesi, bu zayıflamanın birinci sebebi olarak sayılabilir. Kanuni’den sonra tahta çıkan padişahlar ya ordunun başında sefere çıkmadılar ya da annelerinin ya da eşlerinin devlet işlerine müdahalesi yüzünden pasif kalarak devlet yönetiminde zafiyet gösterdiler. Bu durum da devletin dış politikada gerilemesine ve zayıflamasına yol açtı. Ayrıca sık yaşanmaya başlayan padişah değişiklikleri de bu sorunları oldukça büyüttü.
Avusturya, Kanuni Sultan Süleyman döneminde imzalanan 1533
İstanbul Antlaşması ile Osmanlı Devleti’ne her yıl vergi ödemek zorundaydı. Aynı
zamanda bu antlaşma ile Avusturya Arşidükü, Osmanlı sadrazamıyla eşdeğer kabul
edilmişti. Yani Osmanlı Devleti bu antlaşma ile Avrupa’nın en güçlü ülkesinin
kralı ile kendi sadrazamını denk kabul ettirerek Avrupa’da büyük bir prestij
kazanmıştı.
Avusturya’nın bu vergileri ödememeye başlaması ve çıkan sınır tartışmaları, iki devletin aralarının açılmasına sebep oldu.
HAÇOVA SAVAŞI ve SONUÇLARI
Osmanlı, Avusturya üzerine sefer düzenleme kararı aldı.
Savaşın ilk dönemlerinde Osmanlı Devleti bir zafer elde edememiştir. Kanuni
Sultan Süleyman’dan sonra tahta oturan 2. Selim ve 3. Murat orduların başında
bulunarak hiç sefere çıkmadılar. 3. Murat sonrasında tahta geçen 3. Mehmet
orduların başında bulunarak savaşa çıktı. Sefere çıkan 3. Mehmet ve ordusu
Avusturya’yı Haçova Savaşı’nda kesin bir yenilgiye uğrattı. Savaşın başında kaybedilen
Kanije ve Estergon kaleleri Avusturya Devleti’nden geri alındı. Bu savaşlar
uzun yıllar sürmüş, bundan dolayı bir anlaşma yolu tercih edilmiştir. Bu antlaşma,
1593-1606 yılları arasındaki Osmanlı-Avusturya savaşını sonlandıran bir barış
antlaşmasıdır.
Avusturya’nın barış istemesi üzerine Osmanlı Devleti barış teklifini kabul etmiştir. Doğuda Safevi Devleti’nin güçlenmesi ve Osmanlı sınırlarına saldırılar düzenlemesi, sık yaşanan taht değişlikleri ve Anadolu’da şiddetini arttıran Celali Ayaklanmaları, Osmanlı Devleti’ni barışa zorlamıştır.
ZİTVATOROK ANTLAŞMASININ OSMANLI DEVLETİ İÇİN ÖNEMİ
Zitvatorok Antlaşması (Sırbistan Antlaşması), 28 Ağustos
1606 tarihinde Osmanlı İmparatoru 1. Ahmet ile Habsburg Monarşisi arasında
imzalanıyor. Bu antlaşma, Zigetvar'daki Osmanlı yenilgisinin ardından
imzalandı. Zitvatorok Antlaşması'nın Osmanlı Devleti'nin batı siyasetinde bazı
etkiler meydana getirmiştir. Bu etkilerin bazıları şunlardır:
Sınırların Sabitlenmesi
Antlaşma ile birlikte Osmanlı İmparatorluğu ile Habsburg
Monarşisi arasındaki sınırlar belirlendi. Bu sınırlar, Macaristan ve
Hırvatistan'ın Osmanlı kontrolünde kalmasını ve bu durumun Habsburglarca
kabul edilmesini sağladı.
Zayıflayan İmparatorluk
Osmanlı İmparatorluğu, antlaşma sonucunda sınırlarının
Habsburglarca tanındığı bölgelerdeki etkisini kısmen kaybetti. Bu, Osmanlı
Devleti'nin gücünün azaldığını gösteren bir işaretti.
Barış Dönemi
Zitvatorok Antlaşması, iki devlet arasında on yıl süreyle
barışı sağladı. Bu süre zarfında her iki taraf da savaşmaktan kaçındı ve iç
siyasetlerine daha fazla odaklandı.
Dini Haklar ve Özerklik
Antlaşma, Habsburgların Macaristan ve Hırvatistan'da yerel Hristiyan topluluklarının dini haklarını koruma sözü vermesini sağladı. Bu, bu bölgelerdeki Hristiyan nüfusun Osmanlı idaresine karşı daha hoşgörülü bir tutum almasına yol açtı.
Siyasi Dengelerde Değişiklik
Osmanlı İmparatorluğu ve Habsburg Monarşisi arasındaki denge
değişti. Osmanlı İmparatorluğu, Habsburgların gücünü kabul etmek zorunda kaldı
ve Avrupa siyasi arenasında daha zayıf bir konuma geldi.
Ekonomik ve Ticari İlişkiler
Antlaşma, ticaret ve ekonomik ilişkilerin düzenlenmesini de
içeriyordu. İki taraf arasındaki ticaret, daha düzenli bir şekilde
gerçekleşmeye başladı ve bu da ekonomik etkileşimi artırdı.
Osmanlı'nın Doğuya Odaklanması
Bu antlaşma, Osmanlı İmparatorluğu'nun daha çok doğuya
yönelmesine yol açtı. İmparatorluk, Batı'da Habsburglarla sınırların çizildiği
bölgelerdeki kontrolünü kaybederken, doğuda Safevi Devleti gibi güçlerle
mücadele etmeye devam etti.
Sonuç olarak, Zitvatorok Antlaşması Osmanlı Devleti'nin batı
siyasetinde önemli etkiler yarattı. İmparatorluğun zayıflaması, sınırların
belirlenmesi ve barışın sağlanması gibi faktörler, Osmanlı İmparatorluğu'nun
Avrupa'daki gücünün azaldığını ve bölgesel dinamiklerde değişikliklere yol
açtığını göstermektir.
0 yorum