Burun
kanaması en sık olarak burun mukozasındaki iyi kanlanan ince damarlar
yaralandığında meydana gelir. Burun ön kısmında, birkaç kan damarının birleştiği
bir nokta vardır. Burun kanamalarının %90’ı burada ortaya çıkar.
Burun kanaması türleri nelerdir?
Epistaksis,
kanamanın kaynaklandığı bölgeye göre ön kanamalar ve arka kanamalar olmak üzere
2 kategoriye ayrılabilir. Burun kanamalarının çoğunluğunu ön burun kanamaları
oluşturur. Bu grup burun kanamaları genellikle nazal septumdaki damar ağlarının
birleştiği Kiesselbach pleksus olarak isimlendirilen bir kan damarından
kaynaklanır. Nazal septum burun boşluğunun ortasında bulunan ve onu ikiye
ayıran duvara verilen addır. Ön burun kanamalarının, evde veya bir sağlık
uygulayıcısı tarafından hastanede, kontrol edilmesi genellikle kolaydır.
Arka burun
kanamaları, ön burun kanamalarından daha az yaygındır. Bu tür kanamalar yaşlı
insanlarda daha sık görülme eğilimi gösterir. Kanama genellikle burun arka
bölümündeki bir atar damardan kaynaklanır. Bu kanama türü daha karmaşıktır ve
genellikle bir kulak burun boğaz uzmanı tarafından tedavi edilmeyi ve hastaneye
yatırılmayı gerektirir.
Burun
kanamalarının gerçek yaygınlığı bilinmemektedir, çünkü vakaların çoğu
kendilerini sınırlandırır ve bu nedenle rapor edilmez. Fakat bazen dramatik ve
korkutucu olabilir. Bu durumda acil tıbbi yardım ve acil serviste tedavi
gereksinimi ortaya çıkabilir.
Tıbbi
yardıma ihtiyaç duyulması genellikle kanamanın şiddetli olması ya da
tekrarlayan özellik taşıması durumundan kaynaklanır. Tedavinin etkinliği; klinik
tablo, tedavi eden doktorun deneyimi ve hastanede yan hizmetlerin bulunup
bulunmamasına bağlı olarak değişiklik gösterir. Neyse ki, çoğu zaman ciddi
değildir ve evde kolaylıkla kontrol altına alınabilir.
Burun kanaması nedenleri nelerdir?
Burun
kanaması nedenleri, yerel nedenler (travma, mukozal irritasyon, septal
anormallik, inflamatuar hastalıklar, tümörler), sistemik nedenler (örneğin, kan
diskrazileri, ateroskleroz, kalıtsal hemorajik telenjiektazi) ve idiyopatik
nedenler (sebebi bulunamayan) olmak üzere 3 kategoride ele alınabilir
Yerel nedenler
Burun
kanamasına yol açan en sık etken direk buruna travmadır. Travma sonucunda burun
veya nazal septumun kırılıp kırılmadığına bakılmaksızın kanama meydana
gelebilir.
Diğer önemli
nedenler yüz travması, burunda yabancı cisim, burun veya sinüs enfeksiyonları
ve kuru havanın uzun süre solunması şeklinde sıralanabilir. Çocuklar genellikle
bölgesel tahriş veya üst solunum yolu enfeksiyonu kaynaklı burun kanaması ile
hastaneye başvururlar. Küçük çocuklarda burun deliğine yer fıstığı, bezelye,
inci veya düğme gibi bir yabancı cisim itme eğilimi vardır ve bu da burunda
yaralanma ve kanamaya neden olabilir. Nadiren de olsa burundaki anatomik
problemler de burun kanamasına yol açabilir. Ya da burun estetiği
operasyonlarının ardından kısa süreli bu problemler görülebilir. Açık ya da
kapalı rinoplasti tekniğiyle uygulanmış burun estetiği operasyonlarının peşi
sonraki günlerde hastalar bu şikayeti hissedebilirler.
Alerjide
kullanılan antihistaminik ya da kortikosteroid içeren burun spreyleri ve
damlalar burunda mukozal tahrişe neden olabilir. Özellikle direkt olarak yanal
duvarlar yerine burun deliklerini ayıran ortadaki nazal septuma uygulandığında
hafif burun kanamalarına yol açabilir. Havadaki nem oranının düşük olması da
burun mukozasında tahrişi kolaylaştırır. Burun septumunda eğrilik olması
durumunda hava akımı bozulur. Bu da kuruluk, tahrişe ve kanamayla
sonuçlanabilir.
Burun kanamasının bazı kişisel nedenleri
Burun
kanaması olasılığı, alerjik rinit, kronik sinüzit, hipertansiyon, kanama ve
pıhtılaşma bozuklukları, kanla ilişkili kanserler gibi hastalıkları
bulunanlarda artmaktadır. Araştırmacılar ayrıca yaşlılık ve soğuk havayla
ilişkili olarak artmış burun kanama riski olduğunu bildirmektedir.
Epistaksis
hipertansif hastalarda, belki de uzun süredir devam etmekte olan hastalığa
bağlı damar kırılganlığında artıştan dolayı daha yaygındır. Bununla birlikte
hipertansiyon nadiren epistaksisin doğrudan bir nedenidir. Daha yaygın olarak,
burun kanaması ve bunlarla ilişkili endişe kan basıncının akut bir yükselmesine
neden olur.
Burun kanaması tedavisi nasıl yapılır?
Burnun
az miktarda kanaması çok az müdahale gerektirir. Örneğin, soğuk algınlığı veya
sinüs enfeksiyonu olan bir kişi şiddetli bir şekilde sümkürürse ve mendilde bir
miktar kan görürse bu hafif bir kanama olduğunu gösterir. Bu durumda hasta
şiddetli şekilde sümkürmekten, hapşırmaktan ve burnunu karıştırmaktan
kaçınmalıdır. Bu genellikle kanamanın daha da kötüye gitmesini önlemek için
yeterlidir.
Burun
kanaması ortaya çıktığında öncelikle sakin olmak önemlidir. Kanama durumunda
hasta dik olarak oturmalı ve başını hafifçe öne eğmelidir. Çünkü kişinin başını
kaldırması kanamayı durdurmada herhangi bir etkiye sahip değildir. Bu yalnızca
kan yutulmasına neden olacaktır ve kafadaki kan basıncının yükselmesine neden
olacaktır. Ağızda bulunan kanı tükürülerek temizlenmelidir; çünkü kan yutmak
kusmaya neden olabilir ve bu da kanamanın kontrol altına alınmasını güçleştirir.
Burun
delikleri baş ve işaret parmağıyla sıkıştırılıp bölgeye yaklaşık 10 dakika
boyunca bu şekilde doğrudan basınç uygulanmalıdır. Burun deliklerinin bu
süreden önce serbest bırakılmamasına dikkat edilmelidir.
Kanama
durduktan sonra, kanamanın tekrar başlamaması için, burnunuzda tahrişe neden
olabilecek hapşırma, sümkürme gibi hareketlerden kaçınmanız yararlı olacaktır.
Buz tatbiki burun kanamasında etkili değildir ve bu sebeple gereksiz bir
uygulama olacaktır.
Kışın fazla
havalandırılmayan camları sürekli kapalı bir evde nem oranı düşer. Boyle
ortamlardaki gibi kuru havaya maruz kalma soruna katkıda bulunabilir. Bu
nedenle havanın nemlenmesini sağlayan buhar makinası ya da kalorifere asılan
nemlendirici aparatlar kanamanın tetiklenmesini engellemede faydalı olacaktır.
Buruna uygulanan tuzlu su spreyleri veya diğer nemlendirici merhemler veya
jeller de doku iyileşmesini destekler ve burun pasajını nemli tutar.
Çocuklarda burun kanaması tedavisi
Çocuklarda
burun kanaması genellikle hem anne babanın hem de çocuğun kaygılanmasına neden
olur. Bununla birlikte, çocuklarda gözlenen çoğu burun kanaması kendini
sınırlayıcı özellikte ve zararsızdır. Yetişkinlerde olduğu gibi, çocuklarda
görülen çoğu burun kanaması burnun ön kısmından kaynaklanır ve çoğu durumda evde
kontrol altına alınabilir.
Çocuklarda
burun kanaması en sık olarak 2 ile 10 yaş arasında görülür. Ancak, bebeklerdeki
epistaksis olağandışı bir durumdur ve bir sağlık uzmanı tarafından daha ileri
bir değerlendirmeyi gerektirir. Çoğu çocukta burun kanaması kendiliğinden
ortaya çıksa ve nadiren görülse de, bazı çocuklar daha sık tekrarlayan burun
kanamaları yaşayabilirler.
Çocuklarda
burun kanaması tedavisi, yetişkinlerdeki gibi yapılır ve genellikle benzer
şekilde kolaylıkla kontrol altına alınabilir. Bununla birlikte, altta yatan ciddi tıbbi durumlardan kaynaklanan burun
kanamalarının tedavisi zordur ve mutlaka hastanede tedavi gerektirir.
Hangi durumlarda sağlık kuruluşuna başvurulmalı?
Aşağıdakilerden
herhangi birisiyle karşılaşması durumunda bir sağlık kuruluşuna başvurmak gerekir.
Tekrar
tekrar burun kanaması atakları olması
İdrar veya
dışkı gibi burun dışındaki yerlerde ek kanamaların bulunması
Vücutta
kolay morarma
Eğer kişide
burun kanaması varsa ve kan sulandırıcı aspirin, warfarin veya kumadin gibi
ilaçlardan birini kullanıyorsa
Eğer
karaciğer hastalığı, böbrek hastalığı veya hemofili gibi kan pıhtılaşmasını
etkileyebilecek herhangi bir altta yatan hastalığı varsa
Son
zamanlarda kemoterapi görmüşse
Burnu 10 ila
20 dakika kadar basınç uyguladıktan sonra kanama devam ediyorsa
Kısa süre
içinde birkaç kez tekrarlamışsa veya çok miktarda kan kaybı olmuşsa
Baş dönmesi
varsa
Kişi kendini
sarhoş gibi hissediyorsa ya da bilincinin kapanacağından endişeleniyorsa
Hızlı bir
kalp atışı veya nefes darlığı varsa
Kanamayla
birlikte kusma da varsa
Eşlik eden
38,5 dercenin üzerinde ateş varsa
Vücutta
döküntüler varsa
0 yorum