Birinci Arap-İsrail Savaşı: Katılan Devletler ve Savaşın Detayları
1948 Arap-İsrail Savaşı ya da Birinci Arap-İsrail Savaşı, 14 Mayıs 1948'de İsrail Devleti'nin kurulmasının ilan edilmesinden birkaç saat sonra Arap Birliği ülkelerinin İsrail'e savaş açmasıyla başlamıştır. Bu savaşın temelinde, Birleşmiş Milletler'in Filistin'i Yahudi ve Arap devletleri olarak bölme kararı bulunmaktadır. Arap ülkeleri bu planı, Siyonizmin Filistin topraklarını ele geçirmesine uluslararası onay verilmesi olarak görmüş ve 1947 yılında reddetmiştir.
Savaşa Katılan Devletler ve Güçleri
Savaşın bir tarafında yeni kurulan İsrail devleti, diğer tarafında ise Arap Birliği'ne üye olan ve Filistinli Araplarla birlikte hareket eden devletler bulunuyordu. Bu devletler şunlardır:
-
Arap Cephesi: Mısır, Ürdün, Suriye, Lübnan ve Irak.
-
Destek Verenler: Suudi Arabistan ve Fas, Suriye'ye destek amacıyla asker gönderdi.
-
İsrail Cephesi: İsrail Devleti.
Savaşın ilk aşamasında Arap cephesinin toplam asker sayısı yaklaşık 26.000 iken, bu sayı Haziran ayında 35.000'e yükselmiştir. Arap cephesi; 7.000 Mısır, 4.000 Irak, 5.000 Ürdün, 2.000 Lübnan, 4.000 Filistin ve 4.000 Suriye askerinden oluşuyordu. İsrail'in ordusu ise başlangıçta 30.000 kişilik Haganah askerlerinden oluşmaktaydı ve bunların üçte ikisi İkinci Dünya Savaşı tecrübesine sahip kişilerdi. Haziran ortalarında İsrail askerlerinin sayısı 60.000'e ulaştı.
Savaşın Nedenleri ve Gelişimi
Savaşın ana nedeni, Filistin toprakları üzerindeki siyasi ve toprak anlaşmazlığıdır. Yahudi nüfusu Filistin'in %6'sına sahipken, BM'nin taksim planı onlara %54'lük bir pay vermiştir. Bu plan, Arap ülkeleri tarafından reddedilmiştir. 14 Mayıs 1948'de İngiliz manda yönetiminin sona ermesinin ardından İsrail'in bağımsızlığını ilan etmesiyle çatışmalar bölgesel bir savaşa dönüşmüştür. Savaş, 14 Mayıs 1948'den 7 Ocak 1949'a kadar devam etmiştir.
Savaşın Sonuçları
Savaş, Arap ülkelerinin yenilgisiyle sonuçlanmıştır. Bu yenilginin ardından, İsrail savaşa girdiği her Arap ülkesiyle ayrı ayrı ateşkes anlaşmaları imzalamıştır. Ancak, bu anlaşmalar kalıcı bir barış antlaşması olmayıp, İsrail'in Arap ülkeleri tarafından tanındığı anlamına gelmemektedir. Anlaşmalar sonucunda tarihi Filistin toprakları Mısır, Ürdün ve İsrail arasında bölündü. Savaşın sonunda İsrail, topraklarını genişletmiştir. Mısır Gazze Şeridi'ni, Ürdün ise Batı Şeria'yı ele geçirmiştir. Kudüs ise Batı Kudüs İsrail'in, Doğu Kudüs ise Ürdün'ün kontrolüne geçecek şekilde ikiye bölünmüştür. Savaş sonrası dönemde, özellikle Mısır'da olmak üzere, savaşa katılan Arap ülkelerinde siyasi rejim değişiklikleri yaşanmıştır.
