Ali Kuşçu, 15. yüzyılda yaşamış, astronomi ve matematik alanlarında önemli çalışmalar yapmış ünlü bir İslam alimidir. Asıl adı Ali bin Muhammed olan Kuşçu, hem Osmanlı hem de Timur İmparatorluğu döneminde bilim ve sanatın gelişimine büyük katkılarda bulunmuştur.
Hayatı ve Eğitimi
Ali Kuşçu, 1403 veya 1404 yıllarında Semerkant'ta doğdu. Babası, Timur İmparatorluğu'nun önemli bir komutanı olan Uluğ Bey'in kuşçubaşısı (doğancısı) olduğu için "Kuşçu" lakabını almıştır. Eğitimine Semerkant'ta başlayan Ali Kuşçu, dönemin en önemli bilim merkezlerinden biri olan bu şehirde Kadızâde-i Rûmî ve Uluğ Bey gibi büyük alimlerden dersler almıştır.
Önemli Çalışmaları ve Katkıları
Ali Kuşçu, özellikle astronomi alanında yaptığı çalışmalarla tanınır. En önemli eserlerinden biri, Uluğ Bey'in Semerkant'ta kurduğu gözlemevinin çalışmalarını temel alan "Zîc-i Uluğ Bey" (Uluğ Bey'in Yıldız Cetvelleri) adlı kitabıdır. Ayrıca, Güneş ve Ay'ın hareketleri, yıldızların konumları ve gezegenlerin yörüngeleri üzerine derinlemesine araştırmalar yapmıştır.
Matematik alanında ise daha çok geometrik problemlerin çözümü ve trigonometri üzerine yoğunlaşmıştır. "Risâle fî'l-Hay'a" (Astronomi Üzerine Kitapçık) adlı eseri, astronominin temel prensiplerini anlattığı önemli bir çalışmadır.
İstanbul'a Gelişi ve Faaliyetleri
Timur İmparatorluğu'ndaki iç karışıklıklar nedeniyle Ali Kuşçu, Akkoyunlu Devleti'ne sığınmıştır. Fatih Sultan Mehmet, onun ününü duyarak İstanbul'a davet etmiştir. Fatih'in daveti üzerine 1472 yılında İstanbul'a gelen Ali Kuşçu, burada büyük bir coşkuyla karşılandı.
Fatih Sultan Mehmet, Kuşçu'yu Ayasofya Medresesi'ne müderris (profesör) olarak atadı. Bu atama, İstanbul'un bir bilim ve sanat merkezi haline gelmesinde büyük bir dönüm noktası oldu. Kuşçu, burada dersler vererek pek çok öğrenci yetiştirdi ve Osmanlı bilim hayatına yeni bir dinamizm getirdi. Ayrıca, İstanbul'un enlem ve boylamını da hassas ölçümlerle belirlemiştir.
Vefatı
Ali Kuşçu, 1474 yılında İstanbul'da vefat etti. Mezarı, Eyüp Sultan Camii yakınlarındadır. Türk-İslam bilim dünyasının en parlak isimlerinden biri olarak kabul edilen Ali Kuşçu, astronomi ve matematik alanındaki çalışmalarıyla gelecek nesillere ilham kaynağı olmaya devam etmektedir.
