3 Ekim Tarihte Bugün Neler Oldu?
3 Ekim tarihinin detaylarını sizler
için derledik. Peki 3 Ekim'de kim doğdu, kim öldü, neler oldu? 3 Ekim dünyada
ne günü? İşte tarihe kazınan ve merak uyandıran 3 Ekim Tarihte Bugün...
3 Ekim'de Meydana Gelen Olaylar
MÖ 52 - Jül Sezar komutasındaki Roma
ordusu Alesia Muharebesini kazanarak Galya'yı fethetti.
1605 - Sadrazam Sokolluzade Lala
Mehmed Paşa komutasındaki Osmanlı ordusu Estergon Kalesi'ni ikinci kez
fethetti.
1716 - Nevşehirli Damat İbrahim Paşa
sadaret kaymakamlığına getirildi.
1739 - Osmanlı-Rus-Avusturya Savaşı'nı
sona erdiren ve Osmanlı'nın kârlı çıktığı son antlaşma olan Niş Antlaşması
imzalandı.
1793 - Fransa'da Devrim Mahkemesinin
kararı gereği feminist Olympe de Gouges devrim karşıtlığı suçundan giyotine
vuruldu. Olympe de Gouges Fransız feminist kadın yazar.
Fransız Devrimi sırasında çok aktifti.
Feminizm odaklı yazılarıyla büyük ün toplamıştır. 1791 yılında Fransız
kadınlarının Fransız erkekleriyle eşit konuma getirilmesi ve eşit haklara sahip
olmasını istemiş, bu isteğini kamuoyuna sunmuştur. Meclisin çıkardığı Erkek ve
Yurttaş Hakları Bildirgesi`ne cevaben Kadın ve Yurttaş Hakları Bildirgesi`ni
yayımlamıştır. Daha sonra fikirleri nedeniyle dönemin demokrasi devrimini
gerçekleştirmiş yegâne devleti Fransa hükümeti tarafından giyotin ile idam
edilmiştir.
1849 - ABD'li yazar Edgar Allan Poe,
Baltimore sokaklarında perişan bir vaziyette bulundu, hastaneye kaldırıldı.
1852 - Damat Mehmed Ali Paşa, Osmanlı
sadrazamı oldu.
1906 - Berlin'de toplanan I. Telsiz
Telgraf Kongresi'nde ''S.O.S'' tehlike sinyali olarak kabul edildi.
1912 - Sırbistan, Karadağ, Yunanistan
ve Bulgaristan, Osmanlı Devleti'nden 3 gün içinde Arnavutluk ve Makedonya'ya
özerklik verilmesini istediler. Osmanlı, bu notayı reddedince 8 Ekim’de I.
Balkan Savaşı başladı.
1922 - Mudanya Mütarekesi başladı.
TBMM Hükümeti ile İtilaf Devletleri arasında Mudanya Mütarekesi imzalandı.
Yapılan müzakereler sonucunda 11 Ekim’de Mudanya Ateşkes Antlaşması imzalandı.
Bu antlaşma aynı zamanda Lozan Barış Antlaşmasının altyapısını oluşturmuş ve
şartları çok ağır olan Mondros Antlaşmasının ortadan kalktığının da ilanı
anlamına gelmiştir.
1926 - Atatürk'ün ilk heykeli İstanbul
Sarayburnu'na dikildi. Batının bir saplantısı olan ve ilkel toplumların
putperestliğe çevirdiği heykelcilik geleneği, heykelciliğe zıt bir inanç üzere
olan İslam Toplumu’na girmiş oluyordu.
1929- Sırp Krallığı, Hırvatlar ve
Slovenler, adlarını ''Yugoslavya Krallığı'' olarak değiştirip birleştiler.
1931 - Türkiye Cumhuriyet Merkez
Bankası faaliyete geçti.
1932 - Irak bağımsız bir devlet oldu.
Irak, dünyanın en eski medeniyetlerine ev sahipliği yapmış olan Aşağı
Mezopotamya bölgesinde kurulmuş bir devlettir. Bugün Irak, Orta Doğu’da yer
alan stratejik mevkisiyle, sahip olduğu petrol rezervleri ile Körfez'in önemli
ülkelerinden biri durumundadır. Irak bir ara (savaştan önce), Suudi Arabistan
ve Birleşik Arap Emirlikleri'nden sonra dünyanın en büyük üçüncü petrol
rezervine sahipti ancak savaştan sonra bu sıralamada geriledi.
Irak uzun yıllar Birleşik Krallığın
hâkim gücü altında idare edilmiştir. Birleşik Krallığın 1971’de Orta Doğu’dan
tamamen çekilmesi ile, bu bölge üzerinde ABD başat güç olmaya başlamıştır.
Soğuk Savaş sonrası Orta Doğu’da etkisini artıran ABD’nin Irak’a özel bir
politik ilgisi vardır. Yakın dönem Irak tarihi ise ABD tarafından
şekillendirilmiştir. Fiili olarak çekilmiş gibi görünen İngiltere, gerçekte
Ortadoğu’yu terk etmemiş; yerini ABD’ye devretmiştir. Dolayısıyla Irak ve tüm
Ortadoğu’da yönetimler ABD’nin güdümünde kalmaya devam etmiştir.
1935 - İtalya, Etiyopya'yı işgal
harekâtına başladı.
1947 - Türkiye, Uluslararası Üzüm,
Üzüm Suyu ve Şarapçılık Kongresi'ne ilk kez ev sahipliği yaptı.
1952 - İngiltere ilk atom bombası
denemesini Monte Bello adasında gerçekleştirdi. Daha önce Japonya’nın Hiroşima
ve Nagazaki kentlerinde insanlar üzerinde bu denemeleri bir vahşet tecrübesine
dönüştürmüş olan ABD, tüm dünyaya yıkım ve canavarlığın önderliğini yapıyordu.
1953 - Çanakkale açıklarında İsveç Bandıralı Naboland gemisiyle çarpışarak
batan, 81 denizcinin öldüğü TCG Dumlupınar denizaltısı ile ilgili dava
sonuçlandı: Naboland kaptanı 6 ay ağır hapse mahkûm edildi, Dumlupınar komutanı
yüzbaşı Sabri Çelebioğlu beraat etti.
1960 - 27 Mayıs cuntasının Demokrat
Partilileri yargılamak için oluşturduğu Yüksek Adalet Divanı Yassıada'da
çalışmalarına başladı. Yassıada Yargılamaları, 27 Mayıs 1960 Darbesi'nden sonra
iktidardan uzaklaştırılan Demokrat Parti yönetiminin, darbeyi gerçekleştiren
cunta tarafından kurulan özel bir mahkemede yargılandığı davalar dizisidir.
Yargılamalar Yassıada'da yapıldığı için bu isimle anılırlar. İki eski bakan ve
bir başbakanın idam edilmesiyle sonuçlanan yargılamalar, Türkiye siyasi
hayatında bir utanç sayfası açmıştır ve bu konudaki tartışmalar günümüzde de
sürmektedir.
1965 - Küba lideri Fidel Castro, Che
Guevara'nın emperyalizme karşı savaşmak için Küba'dan ayrıldığını açıkladı.
1966 - İstanbul'un Anadolu yakasındaki
son tramvay hattı da kaldırıldı.
1967 - Kuzey Vietnam Amerika Birleşik
Devletleri'nin barış görüşmeleri önerisini reddetti. Vietnam’da giriştiği
vahşetle bataklığa giren ABD bu bataklıktan çıkma yolu arıyordu ama Vietnam
yönetimi kişilikli bir politika izleyip savaşı en azından psikolojik olarak
kendi lehine çevirmeyi biliyordu.
1971 - SSCB ile ABD arasında kısa adı
SALT olan Stratejik Silahları Sınırlama Antlaşması imzalandı.
1973- 75 yıldan beri petrol aranan
Trakya bölgesinde ilk petrol Lüleburgaz yakınlarında TPAO tarafından bulundu.
1981 - Belfast'ta, İrlanda Cumhuriyet
Ordusu (IRA) tutuklularının yaptığı açlık grevi bitti. Açlık grevi 7 ay sürmüş
ve 10 IRA üyesi hayatını kaybetmişti.
1984 - Devrimci Yol davası sonucu idam
cezasına çarptırılan Hıdır Aslan ve İlyas Has'ın cezaları TBMM'de onaylandı.
1990 - Doğu ve batı Almanya birleşti.
Doğu ve Batı Almanya arasındaki tansiyon, Başbakan Willy Brandt'ın Ostpolitik
politikası ile azaldı. Doğu Almanya'dan, Batı Almanya'ya yapılan göçlerin
artışına karşı Doğu Almanya hükümeti, sınırlardaki geçiş engellerini hafifletti
ve vatandaşlarının Batı Almanya'ya gezilerine izin verdi. Artan halk baskıları
karşısında Doğu Almanya, sınırlarını açtı. En nihayetinde Alman yeniden
birleşmesi, 3 Ekim 1990'da sağlandı. Yapılan anlaşmalarla, bu devletleri kuran
dört büyük güç haklarından vazgeçti ve Almanya tam bağımsızlığına kavuştu.
Berlin ülkenin resmi başkenti ilan edildi, Bonn ise bazı bakanlıkların merkezi
oldu. Almanya ya da resmî adıyla Almanya Federal Cumhuriyeti Orta Avrupa'da bir
ülkedir. Kuzeyinde Kuzey Denizi, Danimarka ve Baltık Denizi; doğusunda Polonya
ve Çek Cumhuriyeti; güneyinde Avusturya ve İsviçre; ve batısında Fransa,
Lüksemburg, Belçika, ve Hollanda bulunur. Almanya 357.021 km²'lik bir alanı
kaplar ve ılıman iklim kuşağının içinde yer alır. 81,5 milyonun üzerindeki
nüfusu ile Avrupa Birliği'nin en fazla nüfusa sahip ülkesi konumundadır. Ayrıca
en çok göçmen barındıran üçüncü ülke konumundadır.
M.S. 100 yılından önce Cermen halkları
Cermanya olarak isimlendirilen bölgede yaşamışlardır. 10. yüzyıldan 1806 yılına
kadar Cermen bölgeleri Kutsal Roma Cermen İmparatorluğu'nun bir parçası oldu.
16. yüzyıl boyunca kuzey Almanya bölgeleri, Protestan Reformu'nun merkezi oldu.
Cermen halkı ilk olarak 1871'de Fransa-Prusya Savaşı sırasında ulus-devlet haline
geldi. II. Dünya Savaşı sonrasında, 1949'da Almanya savaşı kazanan devletler
tarafından iki devlete bölündü. Bu iki devlet 1990 yılında birleşti. Batı
Almanya daha sonra adı Avrupa Birliği olan Avrupa Topluluğu'nun 1957'deki
kurucu üyelerindendir. Birleşmeyle Doğu Almanya'da 1993'te bu birliğe üye
olmuştur. Almanya Schengen Bölgesi’nin bir parçası ve Avrupa ortak para birimi
Avro'yu 2002'de kabul etmiş durumdadır.
1993 - Haydar Aliyev, Azerbaycan
devlet başkanı seçildi.
1994 - II. Nükleer Karşıtı Kongre
İstanbul'da toplandı.
1997 - Batman, Bingöl ve Bitlis’te
Olağanüstü Hal uygulaması kaldırıldı. Doğu ve Güneydoğu illerinde uzun süre
uygulanan Olağanüstü Hal, kâğıt üzerinde kalksa da etkileri çok sonralara kadar
devam edecekti.
1998 - PKK’ya destek veren Suriye’ye
karşı olağanüstü önlemler alınıyor. Genelkurmay Başkanı ve Kuvvet
Komutanlarının katıldığı bir dizi toplantıda, ‘gerektiğinde tüm yolların
denenmesi’ kararı alındı.
2001 - ''Sonsuz Özgürlük'' operasyonu
çerçevesinde, 30 bin Amerikan askeri Asya'nın güneybatısına konuşlandırıldı. 11
Eylül saldırılarını bahane eden ABD, tüm Ortadoğu’yu işgal etme projesini
başlatmış ve kısa süre sonra Afganistan ve hemen ardından Irak işgal edilmişti.
ABD artık uzun süre bu bölgede kalmaya hazırlanmakta ve giderek askeri
yığınağını artırmaktadır.
2005 - Avrupa Birliği ile Türkiye
arasında üyelik müzakereleri başladı.
2006 - THY'nin Tiran - İstanbul
seferini yapan Boeing 737-400 tipi tarifeli uçağı Hakan Ekinci adlı hava
korsanı tarafından kaçırıldı.
2007 - Avrupa Konseyi Parlamenterler
Meclisi (AKPM) Genel Kurulu’nu hitap eden ilk Türk Cumhurbaşkanı olan Abdullah
Gül, Başbakan Yardımcısı Cemil Çiçek ve Adalet Bakanı Mehmet Ali Şahin’nin de
bulunduğu oturumda, konuşmasından sonra parlamenterlerin bir kısmı sert olan,
çok sayıda sorularını da yanıtladı. "Laiklik vizyonunuz nedir?"
yönündeki bir soruyu yanıtlarken anayasa çalışmalarının yapıldığını belirten
Gül, yeni anayasada Türkiye’nin, “demokratik, laik ve hukuk devleti özelliğinin
korunacağını" söyledi. “Din ve devlet işleri ayrı ve ayrı olmaya devam
edecektir" diyen Gül, Türkiye’nin gittiği istikametin belli olduğunu
belirterek “Hiç kimsenin kaygısı olmaması gerekir" şeklinde konuştu.
Cumhurbaşkanı, Türkiye’de laikçi kesimlere karşı sabırlı duruşunu Avrupa karşısında
da devam ettiriyor ve adeta laikliğin hesabını veriyordu. Halbuki Türkiye’de
uygulanan laikçi kemalizm, hiçbir Avrupa ülkesinde yoktu ve Tüm Avrupa
yönetimleri demokrat olmakla beraber Hıristiyanlık ve Papa’ya karşı derin bir
saygı eylemi içerisindeydi.
2008 - Aktütün Karakolu'na saldırı. 600
PKK'lının ağır silahlarla Şemdinli Aktütün karakoluna Kuzey Irak'tan ateş
açmaları sonucu 2’si ağır olmak üzere 20 asker yaralanmış, 15 asker ve 23
PKK'lı hayatını kaybetmiştir. Çatışma sırasında 2 askerle bağlantı kesilmiştir.
6 Ekim 2008 günü kaybolan iki askerin de hayatını kaybettiği belirlenmiştir.
Türkiye’de yayın yapan bir gazete 8
Ekim 2008 tarihinde baskının 16 gün önceden ihbar edildiğini, Türk Silahlı
Kuvvetlerinin gerekli önlemi almadığını iddia eden bir haberi manşetine taşıdı.
Uydu görüntülerine de yer verilen haberde İç Güvenlik Harekât Durum raporları
ve İnsansız Hava Araçları’nın ilettiği anlık istihbarat bilgilerinin
Genelkurmay’ı Aktütün baskınından bir ay önce haberdar ettiği iddia edildi. Bunun
üzerine Genelkurmay Askeri Mahkemesi gazetenin haberine yayın yasağı koydu.
Genelkurmay Başkanı İlker Başbuğ ise bir basın toplantısı düzenleyerek çok sert
bir cevap verdi. Yaptığı açıklamada basın için “Herkesi dikkatli olmaya ve
doğru yerde bulunmaya davet ediyorum” uyarısında bulundu. Orgeneral İlker
Başbuğ'un verdiği sert tepkiye Başbakan Recep Tayyip Erdoğan'ın da destek
vermesi üzerine gazete, 17 Ekim 2008 tarihinde Paşasının Başbakanı manşetiyle
çıktı.
2009 - Azerbaycan, Kazakistan,
Kırgızistan ve Türkiye devlet başkanlarının imzaladığı Nahçıvan Anlaşması ile
Türk Konseyi kuruldu.
2010 - Almanya, Versay Barış
Antlaşması'nda kabul ettiği Birinci Dünya Savaşı'ndan kalma savaş
tazminatlarının son taksidini ödedi.
2012 - Suriye'den gelen top mermileri sonucu
Şanlıurfa'nın Akçakale ilçesinde 5 sivilin hayatını kaybetmesi üzerine Türkiye,
Suriye'yi vurdu.
2013 - Gambiya, İngiliz Milletler
Topluluğu'ndan ayrıldığını açıkladı.
3 Ekim'de Doğan Ünlüler
1889 - Carl von Ossietzky, Alman yazar
(ö. 1938)
1895 - Sergey Yesenin, Rus şair (ö.
1925)
1897 - Louis Aragon, Fransız yazar (ö.
1982)
1898 - Leo McCarey, En İyi Film, En
İyi Yönetmen ve En İyi Senaryo dallarında Oscar ödülü almayı başarmış beş
kişiden biri olan ABD'li film yönetmeni, yapımcısı ve senarist (ö. 1969)
1900 - Thomas Wolfe, ABD'li yazar (ö.
1938)
1901 - Hilmi Ziya Ülken, Türk
felsefeci ve sosyolog (ö. 1974)
1903 - Tekin Arıburun, Türk asker ve
siyasetçi (ö. 1993)
1943 - Baki İlkin, Türk diplomat
1954 - Stevie Ray Vaughan, ABD'li
gitarist (ö. 1990)
1955 - Buket Uzuner, Türk öykücü,
romancı ve gezi yazarı
1964 - Clive Owen, İngiliz oyuncu
1969 - Gwen Stefani, ABD'li şarkıcı
1972 - Kevin Scott Richardson,
Backstreet Boys grubu eski üyesi
1973 - Neve Campbell, ABD'li oyuncu
1978 - Claudio Pizarro, Perulu
futbolcu
1978 - Gerald Asamoah, Alman futbolcu
1981 - Zlatan İbrahimoviç, İsveçli
futbolcu
1981 - Andreas Isaksson, İsveçli
futbolcu
3 Ekim'de Ölen Ünlüler
1649 - Giovanni Diodati, Cenevreli
Protestan ilâhiyatçı (d. 1575)
1838 - Kara Şahin, Illinois ve
Mississippi bölgelerinde ABD'ye direnen Kızılderili şefi (d. 1767)
1896 - William Morris, İngiliz yazar
ve şair (d. 1834)
1929 - Gustav Stresemann, Nobel Barış
Ödülü sahibi, Alman Weimar Cumhuriyeti şansölyesi (d. 1878)
1963 - Refet Bele, Türk asker ve
siyasetçi (d. 1881)
1967 - Woody Guthrie, ABD'li folk
müzik şarkıcısı (d. 1912)
1969 - Skip James, ABD'li Delta blues
şarkıcısı, gitaristi, piyanisti ve şarkı sözü yazarı (d. 1902)
1979 - Nicos Poulantzas, Yunan-Fransız
sosyolog ve felsefeci (d. 1936)
1986 - William Morris, İngiliz şair,
desinatör, roman ve sanat yazarı, ressam (d. 1834)
1987 - Jean Anouilh, Fransız oyun
yazarı (d. 1910)
1993 - Mahmut Şerafettin Dikerdem,
Türk diplomat ve yazar (d. 1916)
1998 - Roddy McDowall, İngiliz aktör
(d. 1928)
1999 - Akio Morita, Sony
Corporation'ın kurucusu (d. 1921)
2004 - Atalay Yörükoğlu, Prof. Dr.,
çocuk psikolojisi uzmanı
2004 - Janet Leigh, ABD'li aktris (d.
1927)
2005 - Nurettin Ersin, 18. Genelkurmay
Başkanı (d. 1918)
2014 - Behcet Nacar, Türk sinema oyuncusu
(d. 1934)
3 Ekim Özel Hafta Gün ve Günler
Türkiye, Azerbaycan, Kazakistan ve
Kırgızistan - Türk Dili Konuşan Ülkeler İşbirliği Günü
Dünya Yürüyüş Günü (3-4 Ekim)
