Seyyid Muhammed Becirmanî Hayatı
Seyyid Muhammed Becirmanî veya Seyyid Muhammed Batmanî nisbeleriyle tanınmaktadır. 1946 yılında Batman ilinin Gercüş ilçesi bağlı Becirman köyünde dünyaya geldi. Babasının ismi Hacı Ahmed annesinin ismi Aişe'dir. Babası Ahmed 1955, annesi ise 1969 yılında vefat etmiştir. Beşi erkek üçü kız olmak üzere toplam üzere 8 kardeştirler. Bunların arasında sadece kendisi din hizmetine adanmıştır. 1971 yılında evlenen Molla Muhammed'in dört erkek ve beşte kız çocuğu dünyaya geldi. Bunlardan Taha (müftü), Abdulğafur (vaiz), Zekeriya (İmam Hatib) din hizmetini sürdürmüşlerdir.
Seyyid Muhammed Becirmanî'nin çocukluğu Becirman'da geçmiş olup ilk ilmi tahsil olan Kur'ân öğrenimini burada gördü. Ardından ilim tahsili için köyden ayrıldı. İlk durağı Batman ilinin Gercüş il- çesine bağlı Şifere'de (Çiçekli Köyü) Molla Süleyman'ın Medresesi ol- muştur. Hocanın öğrencilerinden bölgeye tecvid ilmini getiren Hafız Seyyid Molla Hüseyin'den tecvid talimi aldı. (Molla Mehmet'in ifade ettiğine göre Şeyh Fahreddin'den icazet alan Seyyid Hüseyin, tecvid ilmini ve kıraat-i sabayı Suriye'den öğrenmişti. Bölgedeki imamlar onun yanına gelerek ücret mukabilinde kimisi bir, kimisi üç, kimisi de altı ay boyunca ondan tecvid dersi alırdı. Bu sayede bölgede tecvid ilmi yayıldı.) 1959-1962 yılları arasında burada kaldığı süre zarfında Avamil, Zuruf, Terkib, Sadullah Sağir, Şerhu'l-Muğni ve Sadinî kitaplarını okumuştur. Ardından Suriye Kamişlo'da Haznevilere bağlı Şeyh Ahmed'in müderrislerinden Molla Abdullahe Molla Raşid'ten bir yıl ders okumuştur. Aynı yerde bir yıl da Muhammed Nuri Rammelâ'dan Suyûtî kitabını tahsil etmiştir.
Daha sonra Bismil'e bağlı Tılşahm Köyü'nde Gercüşlü Seyda Muham- med Emin'den Molla Cami kitabını okudu. Askerlik vazifesini yerine getirmek için buradan ayrılan Molla Muhamed Sakar, askerlik dö- nüşünde Kelhoki diye meşhur olan ve Beykendli Molla Muhammed Şerif'ten icazetli olan Molla İbrahimi Eskifi'nin yanında gitti. Burada sıra kitaplarını bitirdikten sonra 1970 yılında icazet aldı.
Seyyid Muhammed'in ifade ettiğine göre o dönemlerde müderrisler veya medreselerin sabit ve öğrencileri geçindirebilecek, onlara okuma imkânı sunabilecek maddi imkânlar yoktu. Öğrencilerin neredeyse tamamı fakir idiler. Kendisi de medrese tahsili gördüğü yıllarda maddi açıdan ciddi anlamda sıkıntılar yaşamıştır. O dönemde talebelerin (öğrencilerin) yegâne geçim kaynağı hasat meydanlarıydı. Öğrenciler yaklaşık üç ay süren bu dönemde ilimden uzak kalıyorlardı. Bu dönemde ezberlerini unutan öğrenciler medreseye döndükten sonra unuttuklarını tekrar ezberleyebilmek için geriden başlamak zorunda kalıyordu. Bu durum eğitim ve öğretim suresinin uzaması- na neden oluyordu. Öğrenim gördükleri yıllarda medrese öğrencileri kendileri için belirlenmiş evlerden her gün tabakla azıcık da olsa biz- zat yemek getirmeye giderdi. Ratib veya tayin dedikleri bu uygulama öğrencinin nefsini öldürmesini sağlayarak nefis tezkiyesine vesile olmaktaydı.
Hizmetleri ve Kişiliği
1970 yılında icazet alan Seyyid Muhammed Becirmani, Beşiri'ye bağlı Azika Jorî (Yukarı Değirmenüstü) köyünde fahri imam hatip olarak göreve başladı. 1973 yılında Beşiri'de açık öğretim lisesinden mezun olduktan sonra Batman merkez Yeşiltepe mahallesinde bulunan Haci Halil (Vezrini) Camii'nde göreve başladı. Görev yaptığı yerlerde öğ- renci okutmaya devam etmiştir. Akabinde Zeviya/Raman'da kadrolu olarak görev yaptı. Kenan Evren döneminde denk gelen bu yıllarda imamlara değer verilmemesinden ve hor görülmelerinden dolayı 1983 yılında kadrolu/resmi imamlık görevinden istifa etti.
Bu dönemde bölgede baş gösteren ve medrese eğitimini vermelerine engel olan siyasi olaylar baş göstermiştir. 28 Şubat sürecinde ders verdikleri medreseler kapatıldığından bir dönem ders vermekten uzak kalmıştır. Daha sonra Kahta'ya gitmiş ve buradaki medresede ders vermeye başlamıştır. Yaklaşık bir buçuk yıl ders verdikten sonra Van/Çaldıran'a gitmiş, buradaki medresede ders vermeye başlamıştır. Yaklaşık üç yıl Çaldıran'da kalan Molla Muhammed burada da umduğunu bulamamış, daha sonra 2002 yılında fahri imam olarak görev yapmak üzere Silvan'a bağlı Taxık Köyüne taşınmıştır. Burada beş yıl görev yapmıştır. Bu arada medresede eğitim vermek üzere İstanbul'a gitmiş ise de öğrencilerin seviyesi düşük olduğundan kısa bir süre sonra geri dönmüştür. Ardından sırf medresede (Molla Mehdi Med- resesi) ders vermek için Bingöl'e gitmiş burada iki yıl tedrisata devam etmiştir. Burada da uzun sure kalamayan Seyyid Muhammed bura- dan da ayrılmıştır.
Hayatının büyük bir bölümü talebe yetiştirmekle geçen Molla, son 20 yılda Batman, İstanbul ve Bingöl'de farklı medreselerde müderrislik yapmıştır. Halen hayatta olan Hoca Efendi Batman'da ikamet etmekte, sağlık sorunları nedeniyle tedris faaliyetine ara vermiştir.
Eğitim öğretim sürecinde öğrencilerin ilim tahsilinin yanı sıra onların temizlik, edep ve ahlaki açıdan da yetişmeleri için yoğun çaba sarf eden Seyyid Muhammed, öğrencilerin düzenli bir ibadet hayatına sahip olmaları için de çok emek sarf etmiştir. Disiplini elden bırakmayan Seyyid Muhammed talebeleri çok sever, manevi ve mesleki beceri açısından kendilerini geliştirmelerine ciddi anlamda katkı sunmaya çalışırdı. Öğrencilerin derse gereken önemi vermediğini dile getiren Seyyid Muhammed, öğrencilerin seviyelerinin çok düşük olmasından ve ihlasın azalmasından dert yakınmıştır.
Şeyh Muhammed Arapkendî'ye bağlı olarak tarikata intisap etmiştir. Şeyh Muhammed Arapkendî'nin vefatı üzerine Şeyh Ahmed'in oğlu Şeyh Abdülğani'ye intisap etmiş ve ondan vekillik alarak halifesi ol- muştur. Tarikatın geleneği olduğu üzere bu icazet yazılı değil, sözle/ lafzi veya kavli olduğundan yazılı vesikası bulunmamaktadır. Kendi- sinden sonra tarikat icazeti verebilecek kimse olmadığından halifelik veya vekillik vermemiştir.
Kendisinden eser telif edilmesini isteyenler olmuşsa da yazılacak şey- lerin menkullerden ve daha önceden yazılmış olanların tekrarından ibaret kalacağı gerekçesiyle telifata gerek görmemiştir. Bir dönem ka- sideler yazmış ve söylemiş olsa da sonraları bundan vaz geçmiş ve buna dair herhangi bir kayıt tutmamıştır.
Molla Muhammed görev yaptığı yerlerde irşad hizmetini aksatmadan devam ettirmiştir. Sözüne, ilmine ve tarafsızlığına itibar edilen biri olduğundan pek çok dava da arabulucu olmuş ve barıştırma/sulh fa- aliyetlerinde bulunmuştur. Özellikle tarikatla olan münasebeti dola- yısıyla halen daha önce görev yapmış olduğu Taxık köyünden pek çok müridi mevcuttur.
İlmi kişiliğinin yanı sıra âbidliğiyle de ön plana çıkan Molla Muhammed, başta gece ibadeti olmak üzere ibadet ve itaate çok ehemmiyet vermiş, ilki 1975 yılı olmak üzere üç defa karayoluyla hac ibadetini ifa etmiştir. Seyda 8 Ocak 2025 yılında Batman’da vefat etmiştir.
Seyda Gercüş’ün Becirman köyünde defnedilmiştir.
KAYNAK: Şark Uleması - Prof. Dr. İbrahim BAZ
