Meclisin Kayseri'ye Taşınması Tartışmaları, Yunan ordusunun Eskişehir-Kütahya Muharebeleri'nde (Temmuz 1921) birçok noktayı işgal etmesi ve Ankara'ya doğru ilerleyişi üzerine yaşanmıştır.
Bu muharebeler sonucunda Türk ordusu Sakarya Nehri'nin doğusuna çekilmek zorunda kalmış ve Ankara, Yunan tehdidi altına girmişti. Bu kritik durum, Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) içinde başkentin daha güvenli bir yer olan Kayseri'ye taşınması yönünde ciddi tartışmalara yol açmıştır.
Ancak, TBMM'deki bazı milletvekillerinin kararlı duruşu ve özellikle Erzurum Milletvekili Mustafa Durak Bey'in etkili konuşmalarıyla bu fikir büyük ölçüde engellenmiş ve Meclis'in Ankara'da kalmasına karar verilmiştir. Bu karar, ordunun moralini yüksek tutmuş ve Kurtuluş Savaşı'nın kazanılmasında önemli bir rol oynamıştır.
Eskişehir-Kütahya Muharebeleri
Eskişehir-Kütahya Muharebeleri, Türk Kurtuluş Savaşı'nın Batı Cephesi'nde, Yunan ordusu ile Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) ordusu arasında gerçekleşen önemli bir dizi çatışmadır.
Tarihi: 10 Temmuz - 24 Temmuz 1921
Nedenleri:
- Yunan Ordusu'nun Hedefleri: Birinci İnönü ve İkinci İnönü savaşlarında aldıkları yenilgilerin ardından Yunanlılar, Ankara'ya ulaşarak TBMM'yi dağıtmayı ve Sevr Antlaşması'nı kabul ettirmeyi amaçlıyorlardı. Ayrıca Eskişehir, Kütahya ve Afyon gibi stratejik öneme sahip bölgeleri ele geçirmek istiyorlardı.
- Türk Ordusu'nun Durumu: Düzenli ordu henüz tam olarak teşkilatlanma sürecindeydi ve yeterli donanıma sahip değildi. Çerkes Ethem İsyanı'nın yarattığı tahribat da orduyu olumsuz etkilemişti.
Gelişimi:
- Yunan ordusu, güçlü bir taarruz başlatarak Türk ordusunu geri çekilmeye zorladı.
- Çatışmalar Eskişehir, Kütahya ve Afyonkarahisar çevresinde yoğunlaştı.
- Türk ordusu, İsmet Paşa'nın komutasında direnmesine rağmen, sayı ve teçhizat üstünlüğü olan Yunan ordusunun ilerleyişini durduramadı.
- Sonuç olarak, Eskişehir (20 Temmuz 1921), Kütahya (17 Temmuz 1921) ve Afyonkarahisar (18 Temmuz 1921) Yunan işgali altına girdi.
- Türk ordusu, daha fazla kayıp vermemek ve stratejik bir savunma hattı oluşturmak amacıyla Sakarya Nehri'nin doğusuna çekildi.
Sonuçları:
- Türk Ordusu'nun İlk Büyük Yenilgisi: Düzenli ordunun Yunanlılar karşısında aldığı ilk büyük yenilgi oldu. Bu durum, TBMM'de büyük tartışmalara ve moral bozukluğuna yol açtı.
- Meclisin Kayseri'ye Taşınması Tartışmaları: Ankara'nın Yunan tehdidi altına girmesiyle birlikte, TBMM'nin daha güvenli olan Kayseri'ye taşınması fikri gündeme geldi.
- Mustafa Kemal'e Başkomutanlık Yetkisinin Verilmesi: Yaşanan bu kritik durum üzerine, TBMM'de Mustafa Kemal Paşa'ya üç ay süreyle Başkomutanlık yetkisi verildi (5 Ağustos 1921). Bu yetkiyle Mustafa Kemal, ordunun yeniden teşkilatlanması ve savunma hazırlıklarının yapılması için gerekli önlemleri alma imkanı buldu.
- Tekalif-i Milliye Emirleri'nin Yayınlanması: Ordunun ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla Mustafa Kemal Paşa tarafından Tekalif-i Milliye Emirleri yayınlandı (7-8 Ağustos 1921). Bu emirlerle halk, ordunun iaşe, giyecek, silah ve ulaşım gibi konulardaki ihtiyaçlarının karşılanmasına katkıda bulundu.
- Sakarya Meydan Muharebesi'ne Zemin Hazırlaması: Eskişehir-Kütahya Muharebeleri'nde alınan yenilgi, Türk ordusunun Sakarya Nehri doğusunda daha güçlü bir savunma hattı kurmasına ve Yunan ilerleyişinin durdurulacağı Sakarya Meydan Muharebesi'ne zemin hazırladı.
Eskişehir-Kütahya Muharebeleri, Türk Kurtuluş Savaşı'nın zorlu ve kritik bir aşaması olmuştur. Alınan yenilgiye rağmen, bu muharebeler sonraki zaferlere giden yolda önemli dersler çıkarılmasına ve gerekli önlemlerin alınmasına katkı sağlamıştır.
