Hezârfen Ahmed Çelebi, 17. yüzyılda Osmanlı döneminde yaşamış, Türk havacılık tarihinin en ünlü isimlerinden biridir. Adı, insanlık tarihindeki ilk başarılı uçuş girişimlerinden biriyle anılır. “Hezârfen” kelimesi, Farsça kökenli olup “bin fenli” yani “çok bilgili, çok yönlü bilgin” anlamına gelir. Bu unvan, Ahmed Çelebi’nin sadece uçuşla değil, farklı alanlarda da bilgi sahibi olduğunu göstermektedir.
Doğum tarihi kesin olarak bilinmemekle birlikte, Ahmed Çelebi’nin 1600’lü yılların başlarında İstanbul’da dünyaya geldiği kabul edilir. Yaşadığı dönem, Osmanlı İmparatorluğu’nun bilim, sanat ve keşif alanlarında yenilik arayışına girdiği bir dönemdir. Ahmed Çelebi de bu ortamda fizik, mekanik ve aerodinamik konularına ilgi duymuş, insanın uçabileceği fikrini bilimsel gözlemlerle geliştirmiştir.
En çok bilinen olayı, 1632 yılında gerçekleştirdiği Galata Kulesi’nden Üsküdar’a uçuş denemesidir. Rivayete göre, kuşların uçuşunu uzun süre inceleyen Hezârfen Ahmed Çelebi, kendine özgü bir kanat sistemi tasarlamıştır. Bu kanatları kullanarak Galata Kulesi’nden kendini boşluğa bırakmış ve rüzgârın da yardımıyla İstanbul Boğazı’nı geçerek yaklaşık 3,5 kilometrelik bir mesafeyi uçarak Üsküdar’daki Doğancılar Meydanı’na inmiştir.
Bu olay, dönemin ünlü Osmanlı tarihçisi Evliya Çelebi’nin Seyahatname adlı eserinde detaylı biçimde anlatılmıştır. Evliya Çelebi’ye göre, bu uçuş Sultan IV. Murad’ın da dikkatini çekmiş, padişah başlangıçta Hezârfen’i ödüllendirmiş ancak sonrasında bu kadar büyük bir yeteneğe sahip birinin “tehlikeli olabileceğini” düşünerek onu Cezayir’e sürgün etmiştir. Hezârfen Ahmed Çelebi’nin orada yaşamını yitirdiği rivayet edilir.
Ahmed Çelebi’nin bu başarısı, günümüz havacılık tarihçileri tarafından efsane ile gerçeklik arasında bir yerde değerlendirilir. Kesin bilimsel kanıtlar bulunmasa da, onun uçuş denemesi insanlık tarihinde “uçma hayalinin” somutlaşmış ilk örneklerinden biri olarak kabul edilir. Aynı dönemde yaşadığı belirtilen Lagari Hasan Çelebi de barutla çalışan bir roket sistemiyle uçuş denemesi yapmıştır; bu da Osmanlı’da o dönemde havacılık merakının oldukça canlı olduğunu gösterir.
Hezârfen Ahmed Çelebi’nin hikayesi, Osmanlı biliminin yenilikçi ruhunu ve insanın sınırlarını aşma isteğini simgeleyen bir anlatı haline gelmiştir. Günümüzde onun adı, Türkiye’de birçok okul, kurum ve havacılık projesine verilmiştir.
Kısacası, Hezârfen Ahmed Çelebi; cesareti, merakı ve bilime olan ilgisiyle yalnızca Osmanlı tarihinin değil, dünya havacılığının da öncü isimlerinden biri olarak anılmaktadır. Onun Galata Kulesi’nden yaptığı efsanevi uçuş, insanın gökyüzüne uzanma tutkusunun erken bir simgesi olarak tarihe geçmiştir.
