Hermes, Antik Yunan mitolojisinde çok yönlü bir tanrıdır. Tanrıların habercisi olarak bilinen Hermes, aynı zamanda ticaretin, yolculukların, hırsızların, sınırların, iletişimin ve zekânın da tanrısıdır. Roma mitolojisindeki karşılığı Merkür (Mercurius) olarak geçer. Zeus’un ve Maia’nın oğludur. Doğumundan itibaren üstün bir zekâya ve çevikliğe sahip olan Hermes, Yunan mitolojisinin en hareketli, en kurnaz ve en çok görev üstlenen tanrılarından biridir.
Hermes, Olimpos Dağı’ndaki tanrılar arasında özellikle Zeus’un güvenilir habercisi olarak görev yapmıştır. Tanrılarla insanlar arasında haber taşır, ölülerin ruhlarını yeraltı dünyasına (Hades’e) götürürdü. Bu nedenle “psikopompos” yani ruh rehberi olarak da anılır. Kanatlı sandaletleri (talaria) ve kanatlı şapkası (petasos) onun en tanınan sembolleridir. Elinde taşıdığı iki yılanın dolandığı asaya “kerykeion” ya da Latince adıyla “caduceus” denir. Bu asa, günümüzde tıp ve sağlık sembolü olarak da kullanılmaktadır.
Mitolojide Hermes, sadece bir haberciden ibaret değildir. Aynı zamanda ticaretin, pazarlığın ve ikna sanatının koruyucusudur. Bu nedenle tüccarlar, gezginler ve hatta hırsızlar ona dua ederdi. Çünkü Hermes, zekâsını çoğu zaman kurnazlıkla birleştirirdi. Hırsızların koruyucusu olmasının nedeni de budur.
Hermes’in çocukluğu bile onun farklılığını gösterir. Rivayete göre doğduğu gün, Apollon’un kutsal sürüsünü çalmış ve bunu gizlemek için izleri ters çevirmiştir. Apollon bu durumu fark edince Zeus’a şikâyet etmiş, ancak Hermes ustaca konuşmalarıyla Zeus’u bile güldürmeyi başarmıştır. Sonunda Apollon ile aralarında bir uzlaşma olur; Hermes çaldığı sürüleri geri verir, karşılığında Apollon ona altın bir asa ve müzik aleti lir hediye eder. Bu olay, Hermes’in hem kurnaz hem de uzlaştırıcı doğasını simgeler.
Hermes, insanlara dil, yazı ve sayı sistemini öğretmiş, aynı zamanda sporların ve oyunların da koruyucusu olmuştur. Atletler yarışlardan önce Hermes’e adaklar adardı. Ayrıca sınır taşlarının, yol kavşaklarının ve ticaret yollarının da tanrısı sayılırdı. Bu yüzden şehir girişlerinde veya yolların kenarlarında “hermai” denilen taş sütunlar Hermes’i temsil ederdi.
Edebiyatta ve sanatta Hermes genellikle genç, atletik ve zarif bir figür olarak tasvir edilmiştir. Onun simgesi olan kanatlı sandaletler, hızın ve hareketin sembolü haline gelmiştir. Modern dünyada bile “Hermes” adı, hız, zekâ ve iletişim kavramlarıyla özdeşleşmiştir.
Özetle Hermes, tanrıların habercisi, yolcuların koruyucusu, ticaretin ve iletişimin tanrısı, aynı zamanda zekâ ve kurnazlığın sembolü olan bir figürdür. Yunan mitolojisinin en canlı, esprili ve insanlara en yakın karakterlerinden biridir.
