Yaklaşık 12 yıl önce Devlet Su İşleri (DSİ) Genel Müdürlüğü tarafından başlatılan, Güneydoğu Anadolu Projesi'nin (GAP) vizyonu olan Ilısu Barajı ve Hidroelektrik Santrali (HES) ile yılda ortalama 4,12 milyar kilowatsaat enerji üretilecek olan Ilısu Barajı, Hasankeyf'teki esnafı mağdur ediyor.
İlçe merkezinde yıllardır vergi levhaları olduğu halde Hasankeyf'in yeni yerleşim yerinde kendilerine dükkan verilmediğini söyleyen esnaf, kendilerinin mağdur edilmemesi için yetkililerin bir an önce çözüm bulmalarını istiyor.
Hasankeyf ilçesinde 36 yıldır vergi vererek esnaflık yaptığını dile getiren Süleyman Sevim, 'Kılıç (Zehriye) köyünde ikamet ediyorum. 1982 yılından beri Hasankeyf'te esnafım. 3 Ekim 1983 yılında Bağ-Kur'luyum ve şimdiye kadar vergi ödemede hiçbir aksaklık yapmadan ödeme yaptım. Esnaf Kefarete bağlıyım. Vergi dairesine her zaman vergimi ödedim. Ödemelerimde bir kuruş eksiklik yapmadım. Baraj için yeni Hasankeyf'te yapılacak dükkanlar için ilk listede yeni dükkanlarda ismimiz vardı. Gelen 2'nci bir emir ile ismimizi sildiler. İkametgahımız ilçede değil diye ismimiz silindi. Ondan önce ikametgahın gerekli olduğunu bildirselerdi bizde burada bir evde olduğumuzu gösterebilirdik.' dedi.
Yıllardır verilen vergilerle Hasankeyf esnafı olduğu tespitli olduğuna dikkat çeken Sevim, 'Elimizdeki deliler yeterlidir. Vergim bir ikametgah değil mi? Ödediğim vergiler devlete gidiyor. Madem bende bir Türkiye vatandaşıyım ve buradayım, bana bir çözüm bulsunlar. Bizi buradan çıkaracaklarını söylüyorlar. Beni çıkaracaklar da niye dükkan vermiyorlar. Ben nereye gideceğim. Çatırda mı barınacağım. Bu dükkanımla 10 nüfuslu ailemin geçimini sağlıyorum. Bana yer verilmese nereye gideyim. Bana bir yer verin gidip yerleşeyim. Burayı yıkacaklarını söylüyorlar. Yıkında önce bana yer verin. Bana yer vermiyorsanız malzemelerim ile beraber suya dökün. Yerim yok ve çıkmıyorum. Bana haksızlık yapanları Allah'a havale edeceğim.' ifadelerini kullandı.
'Vergi levhasıyla babam burada görevini yaptı'
Babasından devir aldığı dükkan ile yıllardır ilçe esnaf olduğunu belirten Burhan Balta, '1986 yılında bu iş yeri babam tarafından açıldı. 1987 yılın Mart'ında resmi olarak Esnaf Sanatkarlar Odasına üye oldu. Belediyeden aldığı ruhsat ve vergi dairesinden çıkardığı vergi levhasıyla babam burada görevini yaptı. 2010 yılında babam emekli olduktan sonra 2011 yılının Ocak ayında burayı babamdan devir aldım.' şeklinde konuştu.
30 yıldan fazladır vergi ödedikleri dükkanları olduğu halde yeni yerleşim yerinde hak sahibi olmadıklarını dikkat çeken Balta, 'Çarşı merkezinde akrabalarımla 4 tane iş yerimiz var. 4 dükkanımızın da kirasını ödüyoruz. Bir tanede mahallede olmak üzere 5 tane iş yerimiz var. 5 tane iş yerimiz olduğu halde ikametgahımız burada olmadığı için hak sahibi olamadık. İkametgahımızı buraya getirmememizin en büyük sebeplerinden birisi ailemizin kalabalık olduğu için buradaki evlere taşınamıyorduk. Belediye imar izni vermiyordu. Ondan dolayı köyümüzde ikamet ediyorduk. Sene 2014-2015 yıllarında Devlet Su İşleri burada yürüttüğü işlemlerden sonra ağabeyimle beraber hak sahibi olduk. 2016 yılında bu işlemleri iptal edip burada ikametgahları olmadığı için hak sahibi olamayacaklarını söylediler. 2013 yılından sonra ikametgahı olanlar burada hak sahibi olamıyor. Bu konu hakkında herhangi bir tebligatta yapılmadı.' diye konuştu.
Mağdur olduklarını ve devletten çözüm beklediklerini söyleyen Balta, son olarak şu ifadeleri kullandı: 'Çok mağduruz devletin bize elini uzatmasını istiyoruz. Bu çarşıyı yakın zaman içinde boşaltacaklarını söylüyorlar. Bu çarşı boşaltıldıktan sonra bize bir yer göstermeden eşyalarımızı nereye götüreceğiz. Bunun için çok mağduruz. Devletten yardım bekliyoruz. Burada 5 aile geçimimizi sağlıyoruz. 5 kişi biz buraya geliyoruz ve akşama kadar çalışıyoruz. Akşam iş yerimizi kapatıp eve gidiyoruz. Bunu 30 yıldan fazladır devam ediyoruz. Başka hiçbir gelirimiz yoktur.'
'Yetkililer sesimizi duysun'
Yaşadıkları çaresizliği anlatan esnaf Nevzat Eren ise 'Dükkanım hanımımın üzerinde kayıtlıdır. Vergi levhanım 2012'den beri var ve burada çalışıyoruz. 2 defa Devlet Su İşleri hak sahibi listesinde ismimiz çıktı. Bu duruma sevindik ancak o listeler iptal edildi. Bize ikametgah şartı getirildiğinden dolayı mağduruz. Bu dükkanımız aybaşında kapanacağını söylüyorlar. Bize bir dükkan verilmeden nasıl burayı kapatacağız. Biz bu eşyalarımızı ne yapacağız. Bu dükkan sayesinde bir aile geçindiriyoruz. Dükkan kapandıktan sonra mağduriyetimizle kim ilgilenecek. Yaşadıklarımızı anlatmak için vergi dairesine, kaymakamlığa ve diğer yetkililere gidiyoruz bir sonuç alamadık. Belediye ikametgah şartı getirdi. İlçe merkezinden 3 kilometre uzaklıkta olan ikametgahımız kabul edilmiyor. Ne yapacağımızı bilemiyoruz. Hırsızlık mı yapalım. Allah için yetkililer sesimizi duysun. Lütfen bizi mağdur etmesinler.' dedi.
'Ilısu Barajından yüzde yüz etkileniyoruz'
Hasankeyf'te 18 yıldır esnaf olduğunu belirten Ekrem Yılmaz, '2000'den beri burada esnaflık yapıyorum. Evim iş yerimden sadece yüz metre uzaklıktadır. Tek suçun evimin köprünün diğer tarafında olmasından kaynaklanıyor. Bana ne ev verdiler ne de dükkan verdiler. Bize bir ay süre tanıtmışlar. Burayı boşaltmamızı istiyorlar. Bir ay içinde gidebileceğimiz yerimiz var. Yetkililere sesleniyoruz; lütfen bize sahip çıkın. Devlet Su İşleri kendi menfaatleri için milleti mağdur ediyor. Yetkililer sahip çıkmıyor. Mevcut kurumlar bizimle ilgilenmiyorlar. Nereye gideceğimizi bilmiyoruz.' ifade etti.
Yılmaz, 'Tüm resmi evraklarımız olmasına rağmen hak sahibi olamıyoruz. Belediye bana ruhsat vermiş. Vergi levham var. Esnaf Sanatkarlar Odasında kaydım var. Vergimizi düzenli olarak ödüyoruz. Sadece bu ay 450 TL vergi parası yatırmışım. 1 Nisan 2013 tarihinden önce ikametgahımız burada olmadığı için bize yer verilmiyor. Bu kadar zorluk çıkarılacağını bilmiyorduk. Bu haksızlık nereye kadar sürecek. Yeni Hasankeyf köyümüz Kesmeköprü sınırları içinde inşa edildi. 2013 yılında Kesmeköprü'de olduğum için köyün yeri belli değildir. 2014 yılında Hasankeyf'te olduğumuz için Kesmeköprü'de de bize yer vermiyorlar.' dedi.
10 nüfuslu ailesinin tek geçim kaynağının bu dükkan olduğunu ifade eden Yılmaz, 'Bizim tek geçim kaynağımız burasıdır. Devlet Su İşleri 'yüzde yüz geçim kaynağını kaybeden insanları mağdur etmeyeceğiz' diyor. Hani Devlet Su İşleri bizi yüzde yüz mağdur ediyor. Ilısu Barajından yüzde yüz etkileniyoruz ve mağduruz. Ben 8 öğrenci okutuyorum. Geçim kaynağım burasıdır. Nereye gideceğim. Lütfen validen başbakan ve cumhurbaşkanına kadar tüm yetkililer durumumuza bir çare bulsunlar.' şeklinde konuştu.
İkametgah nedeniyle hak sahibi olamadığını söyleyen esnaf Ramazan Yılmaz, 'Batman'da oturuyorum. İş yerim 2012 Ocak ayından beri buradadır. İkametgahtan dolayı burada hak sahibi olamadık. Daha önceki hak sahibi listesinde 2 defa ismimiz asıldı. Ondan sora ki toplantıda 'vergi levhası şartını kaldırdık ikametgah şartını getirdik. İkametgahtan şarttı 1 Nisan 2013 tarihinden itibaren getirildi. Eski çarşıda birçok esnafın vergi levhası da yok. Bunun için Hasankeyf halkını memnun etmek amacıyla biz dışarıdan gelen esnafları mağdur ettiler. İlk başta vergi levhası şartını ondan sonra ikametgah şartı koştuklarını belirttiler. Bu şekilde mağdur edildik. Yetkililerden ricamız gereken neyse yapılması ve mağduriyetimizin giderilmesini istiyoruz.' ifadelerini kullandı.
