Hacı Bektaş-ı Veli, 13. yüzyılda yaşamış büyük bir mutasavvıf, düşünür, bilge ve Bektaşilik tarikatının piri kabul edilen tarihsel bir şahsiyettir. Anadolu’nun İslamlaşması, kültürel birliği ve hoşgörü temelli bir toplum yapısının oluşmasında önemli bir rol oynamıştır.
Kısaca Hacı Bektaş-ı Veli
Doğumu: 1209 (Nişabur, Horasan bölgesi)
-
Ölümü: 1271 (Hacıbektaş – eski adıyla Sulucakarahöyük, Nevşehir)
-
Alanı: Tasavvuf, toplum rehberliği, ahlaki ve sosyal öğretiler
-
Tarikat: Bektaşilik (Onun görüşleri temel alınarak XIII. yüzyıldan sonra kurulmuştur)
Yaşamı
Hacı Bektaş-ı Veli, Horasan’dan Anadolu’ya gelen “Horasan Erenleri”ndendir. Ahmet Yesevi geleneğinden beslenmiştir. Anadolu’da çeşitli bölgelerde faaliyet göstererek insanların birliğini, barışı ve ahlaki olgunluğu savunan bir öğreti benimsemiştir.
Osmanlı’nın kuruluş döneminde yeniçeri ocağıyla da ilişkilendirilen Bektaşilik, ilerleyen dönemlerde hem askerî hem sosyal alanda etkili bir yapı hâline gelmiştir.
Öğretisinin Temel İlkeleri
Hacı Bektaş-ı Veli’nin öğretileri, insana ve toplumsal değerlere önem veren evrensel bir felsefeye dayanır.
En bilinen sözleri/ilkeleri:
-
“İncinsen de incitme.”
-
“Bir olalım, iri olalım, diri olalım.”
-
“Araştırmadan inanma.”
-
“En büyük keramet çalışmaktır.”
-
“Kadınları okutun.”
Önem verdiği konular:
-
İnsan sevgisi
-
Eşitlik ve kardeşlik
-
Bilim ve akıl
-
Hoşgörü
-
Toplumsal adalet
Eserleri
Hacı Bektaş-ı Veli’nin kendisine atfedilen birkaç önemli eser vardır:
-
Makalât (en bilinenidir)
-
Şerh-i Besmele
-
Fevaid
-
Nefesler, nasihatler
Önemi
-
Anadolu’da hoşgörü kültürünün yerleşmesinde öncüdür.
-
Alevi-Bektaşi geleneğinin temel figürlerindendir.
-
Felsefesi günümüzde de ahlak, barış ve birlik öğretileriyle geniş kitlelerce benimsenmektedir.
