Hacı Bayram Veli, Anadolu’da 14. ve 15. yüzyıllarda yaşamış, Bayramiyye Tarikatı’nın kurucusu, büyük bir mutasavvıf, âlim ve gönül insanıdır. Osmanlı düşünce ve tasavvuf hayatında derin izler bırakmıştır.
Asıl adı Numan bin Ahmed’dir. 1352 yılında Ankara’nın Solfasol (Zülfazıl) köyünde doğmuştur. İlk eğitimini Ankara ve Bursa’da almış; fıkıh, hadis ve tefsir gibi İslami ilimlerde kendini yetiştirmiştir. Bir süre müderrislik yapmış, yani medresede ders vermiştir.
Tasavvufa yönelmesi, Somuncu Baba (Şeyh Hamid-i Veli) ile tanışmasıyla olmuştur. Somuncu Baba’ya intisap eden Numan, onun terbiyesinden geçtikten sonra “Hacı Bayram” adını almıştır. Şeyhinin vefatından sonra Ankara’ya dönerek irşad faaliyetlerine başlamış ve zamanla Bayramiyye Tarikatı’nı kurmuştur.
Hacı Bayram Veli, tasavvufu halkın anlayabileceği sade bir dille anlatmış, çalışmayı ve üretmeyi ibadet olarak görmüştür. “Eline, beline, diline sahip ol” anlayışıyla ahlaklı, dengeli ve toplumla iç içe bir tasavvuf anlayışını benimsemiştir. Çiftçilik yapmış, talebelerine de alın teriyle geçinmeyi öğütlemiştir.
Osmanlı padişahları tarafından da saygı görmüş, özellikle II. Murad döneminde etkili olmuştur. Talebeleri arasında Akşemseddin gibi Osmanlı tarihine yön veren önemli isimler bulunmaktadır.
Hacı Bayram Veli, 1429 yılında Ankara’da vefat etmiştir. Türbesi, Ankara’da bugün kendi adıyla anılan Hacı Bayram Camiinin yanında yer almaktadır. Türk tasavvuf geleneğinde önemli bir yere sahip olan Hacı Bayram Veli, düşünceleri ve yetiştirdiği müridlerle Anadolu’nun manevi mimarlarından biri olarak kabul edilir.
