Fitre, sosyo-ekonomik hayat şartlar göz önünde bulundurularak
bir kişinin günlük gıda ihtiyacına tekabül eden miktarın ihtiyaç sahiplerine
verilesidir. Bu bağış fakir insanlara verilen bir tür sadakadır ve sadaka-i
fıtr olarak adlandırılır.
Fitre (sadaka-i fıtr), Ramazan Bayramı'na kavuşan ve
temel ihtiyaçlarının dışında nisab miktarı mala sahip olan Müslümanların,
kendileri ve bakmakla yükümlü oldukları kişiler için, yerine getirmekle yükümlü
oldukları mâli bir ibadettir.
Diyanet İşleri Başkanlığı, fitre miktarının 2022 yılı
Ramazan ayının başlangıcından 2023 yılı Ramazan ayının başlangıcına kadar olan
süre için 40 TL olarak belirlenmesine karar verildiğini açıkladı.
Bu meblağın nakdi olarak verilebileceği gibi gıda vb.
maddelerden aynî olarak da verilebilecek. Ayrıca bu belirlenen bu meblağın,
aynı zamanda günlük oruç fidyesi bedeli olarak da verilir.
Fitre ibadeti, yoksulların ihtiyaçlarının
karşılanmasına katkıda bulunmak suretiyle, toplumda karşılıklı sevgi ve
kardeşlik bağlarının pekişmesini, ihtiyaç sahiplerinin bayram sevincine iştirak
etmesini ve böylece bayramın toplumun bütün kesimlerince hep birlikte
kutlanabilmesini sağlamaktadır. Bu sayede imkânı olan Müslümanlar, az da olsa
bir şeyler paylaşmanın ve yardımlaşmanın sevincini yaşar. Bundan dolayıdır ki
fitre, zekâttan farklı olarak, daha geniş bir mükellef kitlesi tarafından
verilmektedir.
Fitre, Ramazan Bayramı’nın birinci günü tan yerinin
ağarmasıyla vâcip olmakla birlikte, fakirlerin bayram ihtiyaçlarını
karşılamaları için Ramazan ayı içinde de verilebilir.
Hadislerde fitre miktarı, buğday, arpa, hurma veya
üzümden Hz. Peygamber (Salallahu Aleyki Vesselem) döneminde kullanılan ölçü
birimi esas alınarak belirlenmiştir. Fitrenin bu sayılan ürünlerden
belirlenmesinde, o günkü toplumun ekonomik şartları ve temel gıda maddelerinden
hareketle kişinin günlük gıda ihtiyacının dikkate alındığı anlaşılmaktadır.
Fitre
kimlere verilir, kimlere verilmez?
Fitre, kişinin bakmakla yükümlü olmadığı yoksul
müslümanlara verilir. Bir diğer adıyla fıtır sadakası ve oruç fidyesini vermek
durumunda olan kimsenin bunlardan doğrudan ya da dolaylı olarak yararlanmaması
uygun görülür.
Zekât için de aynı kural geçerlidir. Bu sebeple bir
kimse zekâtını, fıtır sadakasını ve fidyesini kendi usûl ve fürûuna veremez.
Ayrıca eşler de birbirlerine zekât, fitre ve fidye veremez. Fidye ve fitre verilmesi
uygun görülmeyen kişiler:
a) Ana, baba, büyük ana ve büyük babalara
b) Oğul, oğlun çocukları, kız, kızın çocukları ve
bunlardan doğan çocuklara
c) Eşe
d) Zengine yani aslî ihtiyaçları dışında nisap miktarı
mala sahip olan kişiye
e) Babası zengin olan ergen olmamış çocuğa
f) Gayrimüslimlere
Fitre vermek zorunlu mudur?
İslam dininin gerekliliklerinden biri olan fitre için,
maddi durumu iyi olan kişi kendisinin ve küçük çocuklarının fitrelerini
vermekle yükümlüdür.
