Büyük ihalelerle büyüdüğü, medya sektöründeki hızlı yükselişi ve son dönemdeki yurtdışı odaklı yatırımlarıyla gündemden düşmeyen Turgay Ciner, Türkiye iş dünyasının en dikkat çekici figürlerinden biridir.
Kariyerinin başından itibaren devlet ihaleleri, özelleştirmeler ve stratejik satın almalarla adını duyuran Ciner, bugün Ciner Grubu'nu başta madencilik, enerji, cam ve kimyasallar olmak üzere birçok alanda küresel bir oyuncu haline getirmiştir.
Ancak, bu büyük başarının gölgesinde, özellikle medya yatırımlarından çıkışı, yurt dışındaki şirketlerinin ön plana çıkması ve iddia edilen "yurtdışına kaçış" söylentileri de sıkça tartışma konusu olmuştur.
Turgay Ciner Kimdir? Kariyerinin Kilometre Taşları
1 Mart 1956'da Artvin'in Hopa ilçesinde doğan Turgay Ciner, iş hayatına erken yaşta atılmıştır. Lise yıllarında bile çay ocaklarında çıraklık yaptığı bilinen Ciner'in ilk önemli ticari girişimi, 1980'li yıllarda Mercedes otomobil ve yedek parçaları ithalatı olmuştur.
Hızlı Yükseliş ve Özelleştirmeler Dönemi
Ciner Grubu'nun bugünkü devasa yapısının temelleri, 1990'lı yıllarda özellikle özelleştirme süreçlerine aktif katılımıyla atılmıştır. Tekstil sektörüne Ceytaş İplik Fabrikası'nı alarak giren Ciner, Mensucat Santral gibi köklü şirketleri de bünyesine katmıştır.
Asıl sıçramayı ise madencilik ve enerji alanında yapmıştır. Türkiye'nin en büyük madencilik gruplarından biri haline gelmesinde, bakır madenciliği yatırımları ve özellikle doğal soda külü (trona) rezervlerinin işletilmesi kilit rol oynamıştır.
Medya Macerası ve Tartışmalar
Turgay Ciner'in adı, Türkiye'de en çok medya yatırımları ile gündeme gelmiştir. 1998'de Dinç Bilgin ile ortak olarak sektöre adım atan Ciner, 2000'li yılların başında Sabah, Takvim, atv gibi dönemin en büyük medya kuruluşlarını satın alarak büyük bir medya patronu olmuştur. Bu satın almaların bir kısmı, daha sonra Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu'na (TMSF) devredilmiş, bu süreçler kamuoyunda geniş yankı uyandırmıştır.
2007 yılında Ufuk Güldemir'den Habertürk'ü, 2013'te ise TMSF'den Show TV'yi satın alarak medya sektöründeki varlığını sürdürmüştür. Ciner Grubu, Habertürk TV, Show TV ve Bloomberg HT gibi kanalların yanı sıra Habertürk Gazetesi'nin de sahibi olmuştur. Ancak, 2024 yılı itibarıyla Ciner Grubu'nun medya varlıklarının önemli bir kısmını elden çıkarması, "medyadan çekiliyor" yorumlarına neden olmuştur.
Devlet İhaleleri İddiaları ve Eleştiriler
Ciner'in kariyerindeki en sık dile getirilen iddialardan biri, özellikle 1990'lı yıllardan itibaren devletle olan yakınlığı sayesinde pek çok büyük özelleştirme ve ihaleyi kazanmasıdır. Hükümetlerle yakın ilişki kurma becerisi, holdingin hızlı büyümesinin arkasındaki itici güç olarak görülmüş, bu durum eleştirilerin odağı olmuştur. Medya gücünü iş çıkarları için kullandığı yönündeki ithamlar da zaman zaman gündeme gelmiştir.
Ciner Holding Faaliyet Alanları
Ciner Grubu, 1978'den bu yana faaliyet gösteren ve bugün Türkiye'nin en büyük holdinglerinden biri olan bir yapıdır. Faaliyetlerini temel olarak üç ana grup altında sürdürmektedir:
1. Ciner Enerji ve Madencilik Grubu
Holdingin en kritik ve küresel ölçekli faaliyet alanı burasıdır. Türkiye'nin en büyük kömür rezervlerini işleyen Grup, aynı zamanda termik santrallerle önemli bir enerji üreticisidir.
- Doğal Soda Külü (Trona): Ciner Grubu, soda külü üretiminde dünya çapında lider konuma sahiptir. Özellikle Eti Soda ve Kazan Soda Elektrik tesisleri ile cam, deterjan ve kimyasal endüstriler için hayati öneme sahip olan doğal soda külü ve sodyum bikarbonat üretmektedir. Grubun İngiltere merkezli holding şirketi We Soda Ltd, dünyanın en büyük doğal soda külü üreticisi konumundadır ve Amerika Birleşik Devletleri'nde de tesisleri bulunmaktadır.
- Enerji Üretimi: Silopi Elektrik gibi tesislerle yerli kömürden elektrik üretimi yapmaktadır.
2. Ciner Cam ve Kimyasallar Grubu
Ciner Grubu, cam sektöründe de önemli bir oyuncudur.
- Cam Ambalaj: Park Cam tesisi ile gıda ve içecek endüstrisine yönelik cam ambalaj üretimi yapmaktadır.
- Küresel Genişleme: Ciner Glass'ın Birleşik Krallık'ta genel merkez kurması ve uluslararası yatırımlara odaklanması, bu alandaki küresel iddialarını göstermektedir.
3. Ciner Denizcilik Grubu
Türkiye'nin en büyük gemi sahiplerinden biri olan Ciner Denizcilik, uluslararası kuru yük ve dökme yük taşımacılığında faaliyet göstermektedir. Bu grup, Grubun küresel ticaret ve lojistik ağının önemli bir parçasıdır.
Diğer Faaliyet Alanları
- Spor: Turgay Ciner, İstanbul merkezli futbol kulübü Kasımpaşa Spor Kulübü'nün de sahibidir.
- Gayrimenkul ve Turizm: Holdingin portföyünde çeşitli gayrimenkul ve turizm yatırımları da bulunmaktadır.
"Yurtdışına Kaçış" İddiaları ve Yeni Dönem Odak
Son yıllarda Turgay Ciner'in ve Ciner Grubu'nun ana odağının Türkiye'den yurt dışına kaydığı iddiaları sıkça gündeme gelmiştir. Bu iddiaların temel dayanakları şunlardır:
Yurt Dışına Odaklanma
Grubun, özellikle doğal soda külü (trona) üretimindeki küresel liderliğini pekiştirmek için önemli yatırımlarını yurt dışına, özellikle İngiltere (Londra) ve Amerika Birleşik Devletleri'ne kaydırması dikkat çekmiştir. Grubun küresel soda külü holdingi We Soda Ltd'nin Londra merkezli olması, yurtdışındaki genişlemeyi yöneten ana şirket olarak ön plana çıkması, bu iddiaları güçlendirmiştir.
Medyadan Çekilme
Turgay Ciner'in medyadan tamamen çekilme niyetinde olduğu yönündeki haberler ve 2024 yılında Habertürk ve Show TV gibi kritik medya varlıklarının satışı veya elden çıkarılması, "Türkiye'deki faaliyetlerini daraltma" tezini desteklemiştir.
İddialar ve Gerçeklik
İş dünyası kulislerinde ve medyada sıkça dile getirilen "kaçış" iddiaları, Ciner'in Türkiye'deki siyasi ve ekonomik iklimden rahatsız olduğu ve varlıklarını daha güvenli ve istikrarlı gördüğü yurt dışına taşıdığı varsayımına dayanmaktadır. Ancak, Ciner Grubu'nun Türkiye'deki enerji, madencilik, cam ve kimya sektörlerindeki devasa operasyonları, binlerce çalışanı ve yüksek vergi ödemeleri devam etmektedir. Ciner'in faaliyetlerinin ve varlıklarının bir kısmını küresel bir holding yapısına dönüştürerek yurt dışına taşıması, bir "kaçış"tan ziyade, küresel büyüme stratejisinin bir parçası olarak da yorumlanabilir.
Ancak, iş insanının medya ve ticari kararlarının zamanlaması ve yurt dışı odaklı büyümesi, bu iddiaların sürekli olarak gündemde kalmasına neden olmaktadır.
Turgay Ciner, tartışmaların odağında yer alsa da, Türkiye ekonomisine önemli katkıları olan ve global pazarlarda rekabet eden bir iş imparatorluğunun kurucusu olarak kalmaya devam etmektedir.
