Büyük Selçuklu Sultanı Melikşah'ın Emriyle Hazırlanan Takvim Hangisidir?

Büyük Selçuklu Sultanı Melikşah Kimdir? Melikşah (6 Ağustos 1055 - 19 Kasım 1092) Büyük Selçuklu İmparatorluğu hükümdarı. Hükümdarlık döneminde (1072-1092) Büyük Selçuklu Devleti en geniş sınırlarına ulaştı. Sınırlar Anadolu'dan Umman'a Kafkasya'dan Hindistan önlerine uzandı (10.000.000 km2). Melikşah'tan sonra Selçuklular eski gücüne kaybetti. Devrin en önemli kişileri arasında Ömer Hayyam ve Nizâmülmülk bulunur. Büyük Selçuklu Sultanı Melikşah'ın Emriyle Hazırlanan Takvim Hangisidir? Bu takvim, Celali Takvimi’dir. Sultan Melikşah’ın lakabı olan Celâlüddevle’den dolayı bu adı alan takvim, ayrıca “Melikî” olarak da adlandırılır. Başlangıç günü 9 Ramazan 471 Cuma’dır (15 Mart 1079, Greenwich zamanına göre 21 Mart). Selçuklu idaresinde yer alan bugünkü İran’da kullanılan Yezdicerd takvimi, eski Mısır takviminden alınma, her biri otuzar gün çektirilen on iki ay, artı beş gün eklemeli, toplam 365 tam günlü bir takvimdi. Başlangıcı, III. Yezdicerd’in tahta çıkış yılının yıl başı olan 16 Haziran 632 (yaz gün dönümü günü) idi. Bu takvim, 365 1/4 günlü İskender (Jülyen) takvimine göre yılda 1/4 gün hesabıyla dört yılda bir gün gerilemekteydi. Böylece yılbaşı olan 1 Ferverdîn, 636 yılında 15 Haziran’a, 640’ta 14 Haziran’a, 644’te 13 Haziran’a... 1064’te 29 Şubat’a, 1065’te 28 Şubat’a, 1069’da 27 Şubat’a, 1073’te 26 Şubat’a ve 1077’de 25 Şubat’a düşmüştü. Yine bu yıllarda ilkbahar ılınımı günü olan 15 Mart, Ferverdîn’in 15, 16, 17, 18 ve 19. günlerine gelir olmuştu. Jülyen takviminin adı değiştirilmiş bir şekli olan İskender takvimi de bu ölçüde olmamakla birlikte yanılgılı idi; meselâ ilkbahar 632’de 18 Mart’a gelirken 134 (veya 128) yılda bir gün gerileyerek 17, 16 ve Melikşah döneminde de 15 Mart’a düşmüştü. Buna karşılık yılbaşının her yıl mevsimler yılının belli bir gününe denk düşmesi ve binyıllar boyunca da değişmeksizin böyle kalması, gökbilimcilerin en çok istedikleri bir şeydi. Geçmişte bilginlerin bu isteği gerçekleştirmeye yönelik çalışmaları hep başarısızlıkla sonuçlanmıştı. Bu defa Selçuklu Sultanı Celâleddin Melikşah’ın takvimin düzeltilmesi yolundaki emri üzerine Ömer Hayyâm’ın başkanlığında Ebü’l-Muzaffer İsfizârî, Meymûn b. Necîb el-Vâsıtî, Abdurrahman Hâris ve Muhammed Hâzin’den teşekkül eden bir kurul oluşturuldu. Kurul Yezdicerd ve İskender takvimlerini inceledikten sonra bunları düzeltmek yerine yeni bir takvim tertibine karar verdi ve sonuç olarak Celâlî takvimi ortaya çıktı. Büyük Selçuklu İmparatorluğu hükümdarı Sultan Melikşah'a sunulan bu takvim, 1079 yılından itibaren kullanılmaya başlanmıştır. Yılbaşı’nı, 9 Ramazan 471 (M.S. 15 Mart 1079) yılına rastlayan Nevruz olarak almış, 1079 yılını başlangıç kabul etmiştir. 16 Mart 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Selçuklu Devleti'nin yanı sıra Babür İmparatorluğu da bir dönem bu takvimi kullanmışlardır. Celâlî Takvimi sadece tarım, hayvancılık gibi ekonomik işlerin düzenlenmesinde kullanılmış, normal hayatta ise Hicrî takvim kullanılmaya devam edilmiştir. Celâlî Takvimi'nde 1 yıl, 365 gün 6 saat olarak kabul edilmiştir. Matematiksel kurallar yerine astronomik hesaplar kullanıldığı için bu takvim, ilkbahar ekinoksu başlangıcı tayininde Gregoryen takviminden daha doğrudur. Celâlî Takviminin Günümüzdeki Uygulaması CELÂLÎ MİLÂDÎ Aylar 913-914 artık yıl 915-916 1991 1992 1993-94 (1) 1 Ferverdîn mâh-ı Celâlî 21 Mart 20 Mart 21 Mart (2) 1 Ürdibehişt mâh-ı Celâlî 20 Nisan 19 Nisan 20 Nisan (3) 1 Hordâd mâh-ı Celâlî 20 Mayıs 19 Mayıs 20 Mayıs (4) 1 Tîr mâh-ı Celâlî 19 Haziran 18 Haziran 19 Haziran (5) 1 Mordâd mâh-ı Celâlî 19 Temmuz 18 Temmuz 19 Temmuz (6) 1 Şehrîver mâh-ı Celâlî 18 Ağustos 17 Ağustos 18 Ağustos (7) 1 Mihr mâh-ı Celâlî 17 Eylül 16 Eylül 17 Eylül (8) 1 Âbân mâh-ı Celâlî 17 Ekim 16 Ekim 17 Ekim (9) 1 Âzer mâh-ı Celâlî 16 Kasım 15 Kasım 16 Kasım (10) 1 Dey mâh-ı Celâlî 16 Aralık 1992 artık yıl 15 Aralık 16 Aralık 1994-95 17 Dey mâh-ı Celâlî 1 Ocak 31 Aralık 1993 1 Ocak 18 Dey mâh-ı Celâlî 2 Ocak 1 Ocak 2 Ocak (11) 1 Behmen mâh-ı Celâlî 15 Ocak 14 Ocak 15 Ocak (12) 1 İsfendârmâz mâh-ı Celâlî 14 Şubat 13 Şubat 14 Şubat 15 İsfendârmâz mâh-ı Celâlî 28 Şubat 27 Şubat 28 Şubat 16 İsfendârmâz mâh-ı Celâlî 29 Şubat 28 Şubat 1 Mart 17 İsfendârmâz mâh-ı Celâlî 1 Mart 1 Mart 2 Mart 1 Ekleme 15 Mart 15 Mart 16 Mart 5 Ekleme 19 Mart 19 Mart 20 Mart 6 Ekleme — 20 Mart — Burada 20 Mart tarihi ile başlayan yıl sıralamasındaki Celâlî yılın altı ekleme günlü artık yıl olduğu görülmektedir.

Büyük Selçuklu Sultanı Melikşah'ın Emriyle Hazırlanan Takvim Hangisidir?

Mehmet Akif İnan vefat yıl dönümünde anıldı

PTT Pul Müzesi'ne rekor ziyaretçi

Le ilahe ille ente sübhaneke inni küntü minezzalimin

Hasankeyf Müzesi 3 Bin 586 Eserle Vatandaşları Bekliyor

Yetimler Vakfı'ından Gazze için stand

Tarihi hamam yandı

Bir elin nesi var iki elin sesi var deyiminin anlamı

Gazze için resim sergisi

Gazze temalı Alimler Buluşması'nın ikinci gün oturumları düzenleniyor

Şefkat Evleri Öğrencileriyle Söyleşi