Bala Hatun, Osmanlı Beyliği’nin kurucusu olan Osman Gazi’nin eşi ve bazı kaynaklara göre Orhan Gazi’nin annesidir. Onun hakkında anlatılanların bir bölümü tarihî belgelere, bir bölümü ise halk arasında kuşaktan kuşağa aktarılan rivayetlere dayanır. Bala Hatun’un adı kimi kaynaklarda Malhun Hatun, kimilerinde ise Rabia Bala Hatun olarak geçmektedir. Bu nedenle tarihçiler arasında Bala Hatun ile Malhun Hatun’un aynı kişi olup olmadığı konusunda farklı görüşler bulunmaktadır.
Bazı tarihçiler, Bala Hatun’un Şeyh Edebali’nin kızı olduğunu ve Osman Gazi’nin onunla evlenerek hem manevî hem de siyasî bir bağ kurduğunu belirtir. Bu görüşe göre, Bala Hatun Osman Gazi’ye yalnızca bir eş değil, aynı zamanda onu destekleyen bir manevî güç olmuştur. Şeyh Edebali’nin damadı olması, Osman Gazi’ye dönemin dervişleri, ahiler ve halk arasında güçlü bir itibar kazandırmıştır. Ancak başka bir görüşe göre, Orhan Gazi’nin annesi Bala Hatun değil, Malhun Hatun’dur. Bu durumda Bala Hatun, Osman Gazi’nin ikinci eşi olarak kabul edilir.
Bala Hatun’un Osmanlı tarihinde önemli bir yeri vardır. Onun ismi, Osmanlı’nın kuruluş döneminde hem manevî hem de toplumsal bir denge unsuru olarak anılır. Rivayete göre, Osman Gazi’nin Şeyh Edebali’nin evinde gördüğü ve Osmanlı Devleti’nin doğuşuna işaret ettiği düşünülen meşhur rüya, Bala Hatun’la evlenmesinden önce gerçekleşmiştir. Bu evlilik, sadece bir aile bağı değil, aynı zamanda inanç ve birliktelik temellerine dayanan bir anlaşma olarak da görülür.
Bala Hatun’un ölüm tarihi kesin olarak bilinmez. Ancak 14. yüzyılın ilk yarısında vefat ettiği tahmin edilmektedir. Türbesi Bilecik’in Söğüt ilçesinde, babası Şeyh Edebali’nin türbesinin yakınında yer alır. Bu bölge, Osmanlı’nın manevi temellerinin atıldığı kutsal bir mekân olarak kabul edilir.
Bala Hatun, modern dönemde televizyon dizileri sayesinde yeniden tanınmıştır. TRT 1’de yayımlanan “Kuruluş Osman” dizisinde Bala Hatun karakteri oyuncu Özge Törer tarafından canlandırılmış ve bu yapım sayesinde Bala Hatun, geniş kitleler tarafından sevilen bir tarihî figür hâline gelmiştir. Dizide Bala Hatun; inançlı, cesur, fedakâr ve adaletli bir kadın olarak tasvir edilmiştir.
Sonuç olarak Bala Hatun, Osmanlı’nın kuruluşunda hem aile bağları hem de manevî destek açısından büyük öneme sahip bir kadındır. Onun kişiliği, Osmanlı’nın inançla güç bulan yapısını temsil eder. Bala Hatun, hem Şeyh Edebali’nin kızı hem de Osman Gazi’nin eşi olarak, tarihin sayfalarında devletin doğuşuna tanıklık eden seçkin bir kadın figürü olarak yerini almıştır.
