1 Eylül tarihi, tarih boyunca birçok olaya tanıklık etmiştir. Bu yazımızda 1 Eylül'de Dünya tarihinde yaşanmış önemli olayları inceleyebilirsiniz.
1846 - Sultanahmet'te, Darülfünun binasının temeli atıldı.
1868 - Galatasaray Lisesi, İstanbul'da açıldı.
1900 - İstanbul'da Padişah II. Abdülhamid'in 25. saltanat yılı büyük bir törenle kutlandı. Törene bütün yabancı devletlerin temsilcileri katıldı.
1910 - Corinthians, Brezilya futbol kulübü kuruldu.
1920 - Fransızlar, başkenti Beyrut olan Lübnan devletini kurdu.
1922 - Türk Kurtuluş Savaşı: Mustafa Kemal Paşa, Dumlupınar Meydan Muharebesi'nin kazanılması üzerine emrini verdi: Ordular! İlk Hedefiniz Akdeniz'dir. İleri! Aynı gün Türk ordusu, Yunan işgali altındaki Uşak'a girdi.
1923 - Japonya'nın Tokyo ve Yokohama kentlerinde deprem: 300 bin kişi öldü.
1924 - Ankara Devlet Konservatuvarı'nın temelini oluşturan "Musiki Muallim Mektebi" Ankara'da açıldı.
1925 - I. Tıp Kongresi Ankara'da toplandı.
1927 - Türkiye'de medeni nikâh zorunlu hâle getirildi.
1928 - Arnavutluk'ta Ahmet Zogoğlu, "I. Zog" unvanıyla kral ilân edildi.
1933 - Denizyolları İşletmesi, devlet tekeline alındı.
1939 - Almanya'nın Polonya'ya saldırması üzerine, II. Dünya Savaşı başladı.
1939 - Japonya, Kuzey Çin'de Moğol Özerk Hükûmeti (Mengjiang) adında bir kukla devlet kurdu.
1939 - İslâm Ansiklopedisinin Türkçe'ye çevrilmesi için üniversitede bir tercüme bürosu kuruldu.
1946 - Türkiye Emlak Kredi Bankası Kuruluş Kanunu kabul edildi.
1947 - TBMM, Amerikan yardım anlaşmasını oy birliği ile kabul etti.
1953 - Anıtkabir'in açılışı yapıldı ve Mustafa Kemal Atatürk'ün naaşı koyuldu.
1967 - Türkiye'deki Kıbrıslı mücahitler ve öğrenciler, Hükûmeti protesto etti. İçişleri Bakanı Faruk Sükan, protestocuların sınır dışı edilebileceğini açıkladı.
1969 - Muammer Kaddafi, Libya'da askeri bir darbeyle Kral I. İdris'i devirdi.
1974 - Muratağa, Sandallar ve Atlılar Katliamı: Mağusa'ya bağlı Muratağa ve Sandallar köylerinden 88 Türk'ün, öldürülüp yakılarak çukura gömüldükleri anlaşıldı.
1974 - Nikaragua'da General Somoza, Devlet Başkanlığı'na atandı.
1976 - Millî yüzücü Erdal Acet, Manş Denizi'ni 9 saat 2 dakikada geçerek Dünya rekoru kırdı ve bu mesafedeki en iyi 10 derece sıralamasına girdi.
1979 - ABD'nin Pioneer 11 adlı uzay aracı, Satürn'ü ziyaret eden ilk uzay aracı oldu.
1980 - Türkiye'nin çeşitli yerlerinde, aralarında CHP Zile İlçe Başkanı'nın da bulunduğu 19 kişi öldürüldü.
1985 - Amerikalı deniz bilimci Robert Ballard ve ekibi, RMS Titanic'in enkazını Atlas Okyanusu'nun 4000 metre derinliğinde iki parça halinde buldu.
1985 - CNN International kanalı kuruldu.
1991 - Özbekistan bağımsızlığını ilan etti.
1993 - Savaş Karşıtları Derneği kuruldu.
2000 - Citroën C5'in lansmanı yapıldı.
2002 - Güney Kore'de, son 40 yılda meydana gelen en şiddetli kasırgada, iki günde ölenlerin sayısı yaklaşık 200'ü buldu.
2004 - Kuzey Osetya'da okul baskını eylemi: Beslan kasabası'nda büyük bir rehine olayı gerçekleştirildi. Radikal İslamcı grupların, Kuzey Osetya'nın Beslan kasabasındaki bir okula baskın yapmasıyla başlayan olaylarda 1200 kişi rehin alındı, Rus askerlerinin mücahitleri aratmayan tutumuyla beraber 700 kişi yaralandı ve 344 kişi Rus askerler tarafından katledildi. Eylemin organizatörleri, Aslan Mashadov ve Şamil Basayev olmasının yanı sıra masrafların da El-Kaide tarafından üstlendiği belirlendi.
2006 - İran'da bir yolcu uçağının ülkenin kuzey doğusundaki Meşhed kenti hava alanına inişi sırasında alev alması sonucu en az 29 kişi öldü.
Doğumlar
Geçmişten günümüze kadar gelen süreçte milyarca insan gözlerini Dünya'ya açtı. Bu yazımızda 1 Eylül tarihinde hafızalarda yer edinmiş isimleri inceleyebilirsiniz.
1145 - İbn-i Cübeyr, Orta Çağ Endülüs asıllı şair ve yazar (ö. 1217)
1453 - Gonzalo Fernández de Córdoba, İspanyol bir general ve devlet adamıydı (ö. 1515)
1577 - Scipione Borghese, bir İtalyan Cardinal, sanat toplayıcı ve koruyucu sanat (ö. 1633)
1651 - Natalya Kirillovna Narışkina, Rus Çariçesi (ö. 1694)
1653 - Johann Pachelbel, Alman barok müzik bestecisi (ö. 1706)
1787 - Jan Bake, Hollandalı dilbilimci ve eleştirmen (ö. 1864)
1801 - Godfrey Vigne, İngiliz amatör kriket oyuncusu ve gezgin (ö. 1863)
1815 - Emma Stebbins, Amerikalı heykeltıraş (ö. 1882)
1823 - Servetsezâ Kadınefendi, Osmanlı Padişah Abdülmecid'in birinci eşi ve kadınefendi (ö. 1878)
1835 - William Stanley Jevons, İngiliz iktisatçı ve mantıkçı (ö. 1882)
1846 - Carlo Cafiero, İtalyan anarşist (ö. 1892)
1948 - Birthe Kjær, Danimarkalı şarkıcı
1849 - Emil Zuckerkandl, Avusturyalı - Macar anatomist, antropolog ve bilim insanı (ö. 1910)
1854 - Engelbert Humperdinck, Alman besteci (geç romantik akımın temsilcisi) (ö. 1921)
1855 - Innokentiy Annensky, Rus şair, eleştirmen ve çevirmen (ö. 1909)
1862 - Nitobe Inazō, Japon tarım ekonomisti, yazar, eğitimci, diplomat ve siyasetçi (ö. 1933)
1873 - İvan Kliun, Rus ressam (ö. 1943)
1874 - Talat Paşa, Osmanlı devlet adamı, Osmanlı Hürriyet Cemiyeti kurucu lideri ve İttihat ve Terakki kurucularından (ö. 1921)
1875 - Edgar Rice Burroughs, Amerikalı yazar (ö. 1950)
1877 - Francis William Aston, Britanyalı kimyager, fizikçi ve Nobel Kimya Ödülü sahibi (ö. 1945)
1878 - J.F.C. Fuller, İngiliz asker, tarihçi ve strateji uzmanı (ö. 1966)
1886 - Othmar Schoeck, İsviçreli besteci (ö. 1957)
1889 - Cafer Seydahmet Kırımer, Kırım Tatarı ve Türk siyasetçisi ve devlet adamı (ö. 1960)
1895 - Hertha Sponer, Alman fizikçi ve kimyager (ö. 1968)
1900 - Pedro Cea, Uruguaylı futbolcu (ö. 1970)
1906 - Arthur Rowe, İngiliz eski millî futbolcu ve teknik direktör (ö. 1993)
1907 - Mümtaz Ener, Türk sinema oyuncusu, yönetmen, senarist ve seslendirme sanatçı (ö. 1989)
1919 - Willi Marxsen, Alman protestan teolog ve profesör (ö. 1993)
1920 - Richard Farnsworth, Amerikalı oyuncu ve dublör (ö. 2000)
1922 - Yvonne De Carlo, Kanadalı-Amerikalı oyuncu, şarkıcı ve dansçı (ö. 2007)
1923 - Rocky Marciano, İtalyan kökenli Amerikalı boksör (ö. 1969)
1924 - Ali Dündar, Türk öğretmen ve yazar (ö. 2020)
1925
Arvonne Fraser, Amerikalı kadın hakları aktivisti, eğitimci, siyasetçi ve yazar (ö. 2018)
Roy Glauber, Amerikalı kuramsal fizikçi (ö. 2018)
1926 - Nevzat Yalçın, Kıbrıslı Türk yazar ve şair (ö. 2012)
1928
Sabri Yirmibeşoğlu, Türk asker (ö. 2016)
Şemsettin Ünlü, Türk şair, roman yazarı ve çevirmen
1929 - Květa Fialová, Çek oyuncu (ö. 2017)
1930 - Turgut Özakman, Türk bürokrat, yazar ve avukat (ö. 2013)
1931
Michel Dupuch, Fransız diplomat
Michael O. Rabin, İsrailli bilgisayar bilimcisi (ö. 2008)
1932 - Derog Gioura, Naurulu siyasetçi
1933 - Conway Twitty, Amerikalı şarkıcı (ö. 1993)
1934 - Agustín Drake Aldama, Kübalı heykeltıraş, ressam ve grafik sanatçısı (ö. 2022)
1935 - Mel Lopez, Filipinli bürokrat ve siyasetçi (ö. 2017)
1936
Özdemir İnce, Türk şair, yazar ve gazeteci
Orhan Yalçınkaya, Türk hukukçu
1937
Francisco Pinto Balsemão, Portekizli siyasetçi
Allen Jones, Britanyalı pop art sanatçısı
1938 - Alan Dershowitz, Amerikalı avukat ve eski hukuk profesörü
1939 - Lily Tomlin, Amerikalı sinema, dizi ve tiyatro oyuncusu, komedyen, senarist ve yazar
1940
Yaşar Büyükanıt, Türk asker ve TSK'nın 25. Genelkurmay Başkanı (ö. 2019)
Annie Ernaux, Fransız yazar ve Nobel Edebiyat Ödülü sahibi
1941
Graeme Langlands, Eski Avustralyalı profesyonel ragbi ligi oyuncusu (ö. 2018)
Mittie Lawrence, Amerikalı aktris ve model
1942 - Sadettin Ökten, Türk yazar ve emekli öğretim üyesi
1944 - Barbara Carrera, Nikaragua asıllı Amerikalı oyuncu ve model
1945 - Mustafa Balel, Türk yazar ve çevirmen
1946 - Barry Gibb, İngiliz şarkıcı, söz yazarı ve yapımcı
1947 - Jan Jakob Tønseth, Norveçli şair, romancı ve çevirmen
1949 - Fidel Castro Díaz-Balart, Kübalı nükleer fizikçi ve devlet görevlisi (ö. 2018)
1950 - Mihail Fradkov, Rus politikacı
1951 - Ferid Zoland, Afgan şarkı yazarı ve besteci
1952 - Michael Massee, Amerikalı oyuncu (ö. 2016)
1953 - Ahmet Şah Mesut, Tacik asıllı Afgan asker ve siyasetçi (ö. 2001)
1954
Kemal Batmaz, Türk eski millî futbolcu, teknik direktör
Filip Vujanović, Karadağlı siyasetçi
1955 - Olcay Tiryaki, Türk iç hastalıkları uzmanı ve akademisyen (ö. 2008)
1956 - Alaaddin Us, Türk şarkıcı, şarkı sözü yazarı ve besteci
1957
Gloria Estefan, Kübalı şarkıcı
Müge Oruçkaptan, Türk tiyatro, sinema ve dizi oyuncusu
1958
Sabri Bukadum, Cezayirli bir siyasetçi
Arif Kocabıyık, Türk eski millî futbolcu, ve teknik direktör
1960 - Parkan Özturan, Türk tiyatro, sinema, dizi oyuncusu, çevirmen ve yazar
1961 - Bam Bam Bigelow, Amerikalı güreşçi (ö. 2007)
1962
Tony Cascarino, İrlandalı millî futbolcu
Ruud Gullit, Surinam asıllı Hollandalı futbolcu ve antrenör
1963 - Semih Yuvakuran, Türk futbolcu
1964 - Jaklin Güner, Türk iş insanı ve yönetici
1965
Craig McLachlan, Avustralyalı aktör, müzisyen ve şarkıcı
Muharrem Usta, Türk tıp doktoru, iş insanı ve spor yöneticisi
1966 - Ken Levine, Amerikalı oyun geliştiricisi
1967
Kadir Çöpdemir, Türk dizi oyuncusu, radyocu ve TV yapımcısı
Sinan Oğan, Türk stratejik araştırmacı ve siyasetçi
Tuba Atav, Türk gazeteci ve haber spikeri
1968 - Muhammmed Atta, 11 Eylül saldırılarında Manhattan'daki Dünya Ticaret Merkezi'ne uçakla intihar saldırısından sorumlu Mısırlı el-Kaide üyesi (ö. 2001)
1969 - Henning Berg, Norveçli millî futbolcu ve teknik direktör
1970 - İbrahim Tenekeci, Türk şair ve yazar
1971 - Hakan Şükür, Türk futbolcu ve siyasetçi
1972 - Ali Şeyh Dib, Suriyeli millî futbolcu
1973 - Ayşe Önder, Türk besteci
1974 - Yutaka Yamamoto, Japon anime yönetmeni
1975
R. Kan Albay, Flaman film yönetmeni ve aktör
Scott Speedman, İngiltere doğumlu Kanadalı oyuncu
1977
David Albelda, İspanyol futbol ortasaha oyuncusu
Simona Rinieri, İtalyan voleybolcu
1978 - Max Vieri, Avustralyalı millî futbolcu
1979 - Orhan Ak, Türk eski futbolcu ve teknik direktör
1980
Tutku Açık, Türk eski basketbolcu
Sammy Adjei, Ganalı millî futbolcu
1981 - Alper Çağlar, Türk yönetmen
1982 - Jeffrey Buttle, Kanadalı buz patenci
1983
Deniz Evin, Türk oyuncu
José Antonio Reyes, İspanyol futbolcu (ö. 2019)
Gökhan Türkmen, Türk şarkıcı-şarkı yazarı, yapımcı, pop sanatçısı
Marcelo Carrusca, Arjantinli futbolcu
1984
Ludwig Göransson, İsveçli besteci, orkestra şefi ve plak yapımcısı
László Köteles, Macar futbolcu
1985 - Ergün Teber, Türk futbolcu
1986
Gaël Monfils, Fransız erkek profesyonel tenis oyuncusu
Stella Mwangi, Kenya asıllı Norveçli şarkıcı
1987
Alper Akçam, Türk futbolcu
Volkan Yılmaz, Türk futbolcu
Christian Träsch, Alman eski futbolcu
1988
Zeki Korkmaz, Türk futbolcu
Sergio Escudero, Japon futbolcu
Miles Plumlee, Amerikalı basketbolcu
1989
Cindi Çelik, Türk Muay Thai ve kick boks sporcusu
Tom Kaulitz, Alman müzisyen ve Tokio Hotel'in gitaristi
Jefferson Montero, Ekvadorlu millî futbolcu
Daniel Sturridge, İngiliz futbolcu
1990
Mélanie René, İsviçreli şarkıcı
Guélor Kanga, Gabonlu millî futbolcu
Ann Sophie, Alman şarkıcı
Yuji Senuma, Japon futbolcu
Scherri-Lee Biggs, Avustralyalı manken
1991 - İrina Antonenko, Rus manken ve oyuncu
1992
Cristiano Biraghi, İtalyan futbolcu
Kirani James, Grenadalı kısa mesafe koşucusu
Teaonui Tehau, Tahitili futbolcu
1993
Jan Kliment, Çek futbolcu
Mario Lemina, Gabonlu millî futbolcu
1994 - Carlos Sainz Jr., İspanyol Formula 1 pilotu
1995
Muhammet Akyıldız, Türk futbolcu
Munir El Haddadi, Faslı millî futbolcu
1996
Althea Reinhardt, Danimarkalı hentbolcu
Mads Valentin, Danimarkalı futbolcu
Zendaya, Amerikalı aktris, şarkıcı, dansçı ve model
1997
Hande Baladın, Türk millî voleybolcu
Jeon Jungkook, Güney Koreli şarkıcı
1998 - Asım Can Çaykıran, Türk futbolcu
1999 - Cam Reddish, Amerikalı profesyonel basketbol oyuncusudur
2003 - An Yu-jin, Güney Koreli şarkıcı ve oyuncu
Ölümler
Bu yazımızda 1 Eylül tarihinde Dünya'ya veda ederken ismini Dünya'da bırakan isimleri inceleyebilirsiniz.
1159 - IV. Adrian, Katolik Kilisesi'nin 169. Papası (tarihteki tek İngiliz asıllı papa) (d. 1100)
1256 - Kujō Yoritsune, Kamakura şogunluğunun dördüncü şogunu (d. 1218)
1274 - Digne’li Douceline, Fransız Hristiyan bir mistik (d. 1214)
1541 - Gül Baba, Bektaşi Babası, derviş ve şair (d. ?)
1557 - Jacques Cartier, Fransız denizci ve kâşif (d. 1491)
1574 - Guru Amar Das, Sih gurularının üçüncüsü (d. 1479)
1648 - Marin Mersenne, Fransız teolog, filozof, matematikçi ve akustiğin babası olarak anılan müzik teorisyeni ve rahip (d. 1588)
1715 - XIV. Louis, Fransa Kralı (d. 1638)
1838 - William Clark, Amerikalı kaşif, Kızılderili ajanı ve teğmen (d. 1770)
1915 - Inoue Kaoru, Japon siyasetçi (d. 1836)
1924 - Zeynelabidin Tağıyev, Azeri iş insanı ve hayırsever (d. 1821)
1961 - Eero Saarinen, Fin kökenli Amerikalı mimar (d. 1910)
1967 - Ilse Koch, Alman (Nazi) savaş suçlusu (d. 1906)
1970 - François Mauriac, Fransız yazar ve Nobel Edebiyat Ödülü sahibi (d. 1885)
1981 - Albert Speer, Alman mimar ve Nazi Almanyası'nın II. Dünya Savaşı boyunca Silahlanma Bakanı (d. 1905)
1982 - Władysław Gomułka, Polonyalı komünist lider (d. 1905)
1987 - Mehmet Aslan, Türk oyuncu, senarist ve yönetmen (d. 1931)
1988 - Luis Alvarez, Amerikalı fizikçi ve Nobel Fizik Ödülü sahibi (d. 1911)
1989 - Kazimierz Deyna, Polonyalı futbolcu (d. 1947)
1997 - Zoltán Czibor, Macar futbolcu (d. 1929)
1998 - Cary Middlecoff, Amerikalı golfçü (d. 1921)
1998 - Osman Fahir Seden, Türk yönetmen (d. 1922)
1998 - Józef Krupiński, Polonyalı şair ve yazar (d. 1930)
1999 - Tarık Gürcan, Türk seslendirme sanatçısı ve İstanbul Radyosu'nun ilk spikerlerinden (d. 1928)
2003 - Hilmi Topaloğlu, Türk müzik yapımcısı (d. 1952)
2004 - Mehmet Köstepen, Türk siyasetçi (d. 1947)
2009 - Nevit Kodallı, Türk besteci, kompozitör ve müzik eğitmeni (d. 1925)
2012 - Sean Bergin, Güney Afrika asıllı Hollandalı müzisyen (d. 1948)
2013 - Pál Csernai, Macar futbolcu ve teknik direktör (d. 1932)
2013 - Ignacio Eizaguirre, İspanyol futbol kalecisi (d. 1920)
2013 - Ole Ernst, Danimarkalı aktör (d. 1940)
2013 - Tommy Morrison, 1988'den 1996'ya kadar mücadele eden Amerikalı profesyonel boksör (d. 1969)
2014 - Tiraje Dikmen, Türk ressam (d. 1925)
2014 - Jimi Jamison, Amerikalı rock şarkcısı ve besteci (d. 1951)
2014 - Gottfried John, Alman oyuncu ve komedyen (d. 1942)
2015 - Dean Jones, Amerikalı oyuncu (d. 1931)
2016 - Kacey Jones, Amerikalı country müzisyeni, söz yazarı, besteci ve müzik yapımcısı (d. 1950)
2016 - Jon Polito, Amerikalı oyuncu ve seslendirme sanatçısı (d. 1950)
2017 - Armando Aste, İtalyan dağcı (d. 1926)
2017 - Shelley Berman, Amerikalı komedyen, oyuncu, radyo sanatçısı, seslendirme sanatçısı, yazar, senarist, eğitimci ve şair (d. 1925)
2017 - Vladimír Brabec, Çek oyuncu (d. 1934)
2017 - Charles Gordon-Lennox, 1935 ve 1989 yılları arasında İngiliz üst düzey Devlet Görevlisi (d. 1929)
2017 - Elizabeth Kemp, Amerikalı kadın oyuncu ve oyunculuk eğitmeni (d. 1951)
2017 - Paul Moreno, El Paso, Teksas Bölgesinden Amerikalı bürokrat ve yönetici (d. 1931)
2017 - Emin Özdemir, Türk akademisyen, dil bilimci ve edebiyat araştırmacısı (d. 1931)
2018 - Carl Duering, Alman-İngiliz oyuncu (d. 1923)
2018 - Aram Gülyüz, Türk yönetmen, yapımcı ve senarist (d. 1931)
2018 - Irving Petlin, Amerikalı sanatçı ve ressam (d. 1934)
2018 - Margit Sandemo, Norveçli kadın yazar ve romancı (d. 1924)
2018 - Randy Weston, Amerikalı siyahi caz piyanisti ve besteci (d. 1926)
2018 - İhsan Yarşater, İranlı dilbilimci, tarihçi ve yazar (d. 1920)
2019 - George Abe, Japon manga sanatçısı, senarist ve oyuncu (d. 1937)
2019 - Kenneth Baugh, Jamaikalı siyasetçi (d. 1941)
2019 - Adiss Harmandian, Lübnanlı pop müzik şarkıcısı (d. 1945)
2019 - Jukka Virtanen, Finlandiyalı sunucu, komedyen, oyuncu, yazar ve yönetmen (d. 1933)
2020 - Nada Birko, Yugoslav kayaklı koşucu (d. 1931)
2020 - Melanie Wade Goodwin, Amerikalı kadın siyasetçi (d. 1970)
2020 - Sheila Ingram, Amerikalı atlet (d. 1957)
2020 - Boris Klyuyev, Sovyet-Rus aktör ve tiyatro eğitimcisi (d. 1944)
2020 - Vladislav Krapivin, Rus çocuk kitabı yazarı ve gazeteci (d. 1938)
2021 - Adalberto Álvarez, Kübalı müzisyen, söz yazarı ve besteci (d. 1948)
2021 - Jean-Denis Bredin, Fransız hukukçu ve yazar (d. 1929)
2021 - Anna Cataldi, İtalyan insan hakları aktivisti, gazeteci, film yapımcısı ve yazar (d. 1939)
2021 - Paul Chillan, eski Fransız millî futbolcu (d. 1935)
2021 - Nusret Çetinel, Türk oyuncu ve seslendirme sanatçısı (d. 1952)
2021 - Daffney, Amerikalı profesyonel güreşçidir (d. 1975)
2021 - Carol Fran, Amerikalı soul blues şarkıcısı, piyanist ve söz yazarı (d. 1933)
2021 - Doug Green, Amerikalı siyasetçi (d. 1955)
2022 - Barbara Ehrenreich, Amerikalı yazar, politik aktivist, gazeteci ve eleştirmen (d. 1941)
2022 - Ravil Maganov, Rus sanayici ve iş insanı (d. 1954)
2022 - Phillip Mann, İngiltere doğumlu Yeni Zelandalı bilimkurgu yazarı (d. 1942)
2022 - Diane Noomin, Amerikalı çizgi roman sanatçısı (d. 1947)
2022 - Earnie Shavers, Amerikalı profesyonel boksör (d. 1944)
2022 - István Szalay, Macar matematikçi ve politikacı (d. 1944)
2023 - Jimmy Buffett, Amerikalı şarkıcı-söz yazarı, müzisyen, yazar ve iş adamı (d. 1946)
2023 - Kerim El Iraki, Iraklı şair (d. 1955)
2023 - Bill Richardson, Amerikalı siyasetçidir (d. 1947)
2023 - Tempt One, Amerikalı graffiti sanatçısı (d. 1969)
