Sandalyede namaz kılmak, çeşitli sağlık sorunları, yaşlılık veya fiziksel engeller nedeniyle ayakta durmakta zorlanan veya hiç duramayan kişiler için dinimizin tanıdığı büyük bir kolaylıktır. İslam fıkhına göre, namazın rükünlerinden (farzlarından) olan kıyam (ayakta durma) veya secde gibi eylemleri yerine getiremeyen kişi, gücü yettiği kadarıyla namazını eda edebilir.
Sandalyede Namaz Kılmanın Temel İlkeleri
Sandalyede namaz kılarken dikkat edilmesi gereken temel prensip, gücü yettiği kadarını yapmak ve acziyetin başladığı yerde ruhsattan faydalanmaktır.
-
Kıyam (Ayakta Durma):
- Eğer kişi ayakta durabiliyor ancak rüku veya secde yapamıyorsa, namazını ayakta kılar. Rükuyu veya secdeyi sandalyede oturarak ima ile yapar.
- Eğer kişi hiç ayakta duramıyorsa, namazını sandalyede oturarak kılar.
-
Oturma Şekli:
- Sandalyede otururken, kıbleye dönük olunmalıdır.
- Sandalye, namaz kılan kişinin rahat edeceği ve kıbleye yönelebileceği şekilde yerleştirilmelidir. Ayaklar yere basabiliyorsa yere basmalı, basmıyorsa sarkıtılabilir.
- Mümkünse, namaz esnasında dik bir oturuş pozisyonu korunmaya çalışılmalıdır.
-
Rüku:
- Rüku için hafifçe öne doğru eğilinir. Öne eğilme miktarı, secde için eğilme miktarından daha az olmalıdır.
- Rükuya eğilirken eller dizler üzerine konulabilir veya göğüs hizasında tutulabilir. "Sübhanallahi'l-Azim" zikri söylenir.
-
Secde:
- Secde için rükuya göre daha fazla öne doğru eğilinir. Başın, dizlerin ve ellerin yere değmesi mümkün olmadığı için, bu hareketler ima (işaret) ile yapılır.
- Secde esnasında eller dizlerin üzerine konulabilir veya avuç içleri yukarı dönük şekilde açık tutulabilir. "Sübhanallahi'l-A'lâ" zikri söylenir.
- Bazı kişiler secde pozisyonunu taklit etmek için önlerine bir yastık veya yükselti koyabilirler. Ancak bu şart değildir ve dini bir zorunluluk da değildir. Önemli olan, secdeye niyet ederek ima ile eğilmektir.
-
Tekbirler ve Zikirler:
- Namazdaki tüm tekbirler, zikirler ve dualar ayakta namaz kılarken söylendiği gibi söylenmeye devam eder.
-
Tahiyyat ve Selam:
- Tahiyyat oturuşunda normal şekilde oturulur. Selam verilirken de baş sağa ve sola çevrilir.
Sandalyede Namaz Kılma Adım Adım
Şimdi, sandalyede namazı bir örnekle (örneğin iki rekatlık bir namaz) adım adım açıklayalım:
-
Niyet: Kıbleye dönük olarak sandalyeye oturulur. Hangi namaz kılınacaksa ona niyet edilir (örn: "Niyet ettim Allah rızası için bugünkü öğle namazının farzını kılmaya").
-
İftitah Tekbiri: Eller omuz hizasına kadar kaldırılır (eğer kaldırılabiliyorsa), "Allahu Ekber" denilerek tekbir alınır ve eller göbek altında bağlanır.
-
Kıyam (Ayakta Durma Pozisyonu): Eğer kişi ayakta durabiliyorsa ayakta durur ve Fatiha ile zamm-ı sure okur. Ayakta duramıyorsa sandalyede oturur ve Fatiha ile zamm-ı sureyi oturarak okur.
-
Rüku: Okuma bittikten sonra "Allahu Ekber" denilerek hafifçe öne doğru eğilinir (secdeye göre daha az). Rüku tesbihi "Sübhanallahi'l-Azim" üç defa söylenir. Doğrulurken "Semiallahu limen hamideh" denilir ve dik oturulur. Ardından "Rabbena leke'l-hamd" söylenir.
-
Secde: "Allahu Ekber" denilerek rükudan daha fazla öne doğru eğilinir. Bu, secde imasıdır. Secde tesbihi "Sübhanallahi'l-A'lâ" üç defa söylenir.
-
Celse (İki Secde Arası Oturuş): "Allahu Ekber" denilerek tekrar dik oturulur ve kısa bir süre beklenir.
-
İkinci Secde: Tekrar "Allahu Ekber" denilerek secde için öne doğru eğilinir ve yine "Sübhanallahi'l-A'lâ" üç defa söylenir.
-
İkinci Rekata Kalkış: "Allahu Ekber" denilerek ayağa kalkar gibi (veya sandalyede oturarak) dik pozisyona dönülür ve eller bağlanarak ikinci rekata başlanır.
-
İkinci Rekat: İlk rekatta yapılanların aynısı tekrar edilir (Fatiha, zamm-ı sure, rüku, iki secde).
-
Tahiyyat: İkinci secde bitiminde "Allahu Ekber" denilerek oturulur ve Tahiyyat, Salli-Barik ve Rabbena duaları okunur.
-
Selam: Önce sağa, sonra sola baş çevrilerek "Es-selamu aleykum ve rahmetullah" denilerek namaz tamamlanır.
Önemli Hususlar
- İma: Eğer kişi rüku ve secde için hiç eğilemiyorsa, sadece başıyla hafifçe öne doğru eğilerek ima eder. Secde için rükudan daha fazla eğilmesi gerektiğini başıyla belli eder.
- Ağrı Durumu: Eğer namazın herhangi bir anında ağrı veya rahatsızlık oluşursa, duruma göre pozisyon değiştirilebilir. Dinimiz bu konuda ruhsat sahibidir.
- Niyetin Önemi: Her şeyden önce niyetin samimi olması ve Allah rızası için namazın kılınması esastır.
Unutulmamalıdır ki, İslam dini kolaylık dinidir ve kimseye gücünün üstünde yük yüklemez. Önemli olan, farz olan ibadetleri, kişinin imkanları dahilinde en güzel şekilde yerine getirmeye çalışmasıdır.
