Peygamber Efendimizin Hz. Aişe validemiz ile kaç yaşında evlendiği hususu yıllardır çarpıtılan ve Hz. Muhammed’i (sav) karalamak isteyen bedbahtların üzerinde kara propaganda yaptığı bir konudur.
Tarih boyunca gerek Batılı oryantalistlerin gerekse de yerli bazı mihrakların bu tür faaliyetleri zamanında cevaplandırılmıştır. İnternet üzerinden ufak bir araştırma bile bu hususta yeterli malzemeyi sağlamaktadır. Neticede akl-ı selim sahibi olan herkes kabul edecektir ki, bu evliliğin 9 yaşında olmuş olması, döneme ait rivayetler ve tarihlemeler dikkate alındığında mümkün değildir.
En basit anlatımla; İslam’ı ve Peygamber Efendimiz’i karalayacak her türlü bahaneyi arayan müşrik ve Yahudilerin şayet bu evlilikte bir anormallik olması halinde bu konuyu nasıl bir karalama ve propaganda malzemesi yapacağı aşikardır.
Hz. Aişe'nin Kimliği
Hz. Aişe bint Ebu Bekir (d. 614 veya 617, Mekke - ö. 678, Medine), İslam peygamberi Hz. Muhammed'in (sav) eşlerinden biri ve birinci İslam halifesi Hz. Ebu Bekir'in kızıdır. Hz. Muhammed'in en genç eşi olmasının yanı sıra, daha önce herhangi bir evlilik yapmamış olan tek eşidir. Kureyş kabilesinden olup, Hz. Muhammed'in ölümünden sonra siyasi açıdan önemli bir rol oynamıştır. Kendi rızası ve isteğiyle İslam'ı kabul eden 19. kişi olmuş ve çok sayıda hadis rivayet etmiştir.
Babası Hz. Ebu Bekir, es-Sıddîk lakabıyla tanındığı için kendisine Hz. Aişe es-Sıddîka (es-Sâdıka) binti’s-Sıddîk denilmiştir. Annesi, Kinâne kabilesinden Ümmü Ruman bint Amir'dir.
Hz. Muhammed ile soyları baba tarafından yedinci-sekizinci kuşakta, anne tarafından soyları ise on bir-on ikinci kuşakta birleşmektedir. Hz. Aişe'ye Hz. Muhammed tarafından "Ümmü Abdullah" künyesi verilmiştir.
Hz. Aişe'nin çocukluk yılları hakkında fazla bilgi bulunmamaktadır. Doğumunun 613 yılı sonlarında veya 614 yılı başlarında olduğu söylenmektedir; ancak doğum yılı konusunda da çeşitli tartışmalar ve muhtelifler vardır. Hz. Aişe, Hz. Muhammed'in 3. ve en genç eşidir. Hz. Aişe'nin bu evlilikten çocuğu olmamıştır.
Evlilik yaşı ile ilgili yorum ve tartışmalar
Bu konu, detaylı bir şekilde Mevlana Şibli’ nin “Asr-ı Saadet” kitabında geçer. (İst. 1928. 2/ 997)
Hz. Ayşe’nin evlendiği zaman yaşının büyük olduğunu, ablası Esma’nın biyografisinden kesin olarak anlıyoruz. Eski biyografi kitapları Esma’dan bahsederken diyorlar ki:
“Esma yüz yaşındayken, Hicretin 73. Yılında vefat etmiştir. Hicret vaktinde yirmi yedi yaşındaydı. Hz. Ayşe ablasından on yaş küçük olduğuna göre, onun da hicrette tam on yedi yaşında olması icap eder. Ayrıca Hz. Ayşe, Hz. Peygamber’den önce Cübeyr’le nişanlanmıştı. Demek evlenecek çağda bir kızdı.” (Hatemü’l-Enbiya Hz. Muhammed ve Hayatı, Ali Himmet Berki, Osman Keskioğlu, s. 210)
Hz. Aişe'nin evlilik yaşı ile ilgili olarak farklı kişi ve kaynaklarda birbirinden farklı ifadeler yer almaktadır. Muhammed'in kızı Fatıma ve Hz. Aişe'nin kız kardeşi Esma'ya ait rivayetler üzerinden Hz. Aişe'nin doğumu ve evlilik yaşı ile ilgili farklı rakamlar elde edilen çıkarımlar şeklinde yapılmaktadır.
İlahiyatçı ve eski Diyanet İşleri Başkanı Süleyman Ateş, Hz. Aişe'nin evlilik yaşı ile ilgili olarak şunları söylemektedir:
“Tarihçilerin ve bibliyografların tespitine göre Hz. Aişe, Peygamberimizin kızı Fatıma'dan beş yaş küçüktür. Fatıma, peygamberlikten 5 yıl önce doğmuştur. Demek ki Hz. Aişe, peygamberliğin başlangıç yılında doğmuştur. Hazreti Muhammed, peygamber olduktan sonra 13 yıl kadar Mekke'de kaldı. Peygamber (sav) hicret ettiği zaman Hz. Aişe 13 yaşında olmalıdır. Peygamber Medine'ye göçtükten iki yıl sonra Hz. Aişe ile evlendiğine göre, demek ki evlendiği zaman Hz. Aişe en az 15 yaşındaydı. Ayrıca Hz. Aişe, Peygamber ile nişanlanmadan önce Cübeyr ibn Mut‘im'e nişanlı veya sözlü idi. Bu da onun, Peygamber ile sözlenmeden önce evlenecek yaşta olduğunu göstermez mi? Bu yaş da herhâlde dokuz yaş değildir. Demek ki Peygamber (sav) onu istediği zaman Hz. Aişe, en azından evlenecek çağ olan 15 yaşlarındaydı.
Hz. Aişe'yi direkt olarak Peygamber istememiş; halası onu Peygamber'e önermiş, o da uygun görmüştü. Bir başka rivayete göre ise Hz. Aişe, Peygamberimizin kızı Fatıma ile yaşıttır. Fatıma'nın doğumunda babası 35 yaşındaydı. Bu durumda Hz. Aişe evlendiğinde 20 yaşlarındadır.”
İlahiyatçı Ahmet Tekin ve Mustafa İslamoğlu, Arapçada 10'dan sonraki rakamların sayım biçimine istinaden, bu rakamların 16 ve 19 olarak anlaşılması gerektiğini söylemektedir.”
Oxford Üniversitesinden hadis uzmanı Joshua Little, yazdığı doktora tezinde, Hz. Muhammed'in (sav) Hz. Hz. Aişe ile 9 yaşında evlendiğini belirten hadisin onun ölümünden 150 yıl sonra Irak'ta Hişam bin Urwah adındaki bir hadis aktarıcısı tarafından mezhep propagandası için aktarıldığını yazmıştır.
Nihat Hatipoğlu’nun bu konudaki makalesi
1. 1400 sene önce doğumda sağlıklı bir kimlik tespiti yapılmadığı için çoğu kez insanların ölümlerinden hareketle doğum yaşları tespit edilmeye çalışılmıştır. Hz. Aişe hakkındaki tespitte de hem ablası olan Hz. Esma ve hem de Hz. Fatıma'nın yaşından yararlanılmıştır.
2. Hz. Esma, Hz. Aişe'nin baba bir kardeşidir. Hz. Esma, Hz. Aişe'den 10 yaş büyüktür. Yani Hz. Aişe ablası, Hz. Esma'dan 10 yaş küçüktü. Hicret sırasında evli olan Hz. Esma, Abdullah'a hamileydi. Hz. Esma bu dönemde 27 yaşındaydı. Hz. Esma Hicri 73 yılında vefat ettiğinde ise 100 yaşındaydı. Bu durumda Hz. Aişe'nin Peygamberimizle evlendiğinde yaşı 17 civarındaydı. Hz. Esma 27, Hz. Aişe 17 yaşındaydı. Bu husustaki bazı tarihi kaynaklar şöyledir: (Hilyetül Evliya, 2/56; Mucemu's-Sahabe, Ebu Nuaym: İstiab: İbn Abdil Berr, 4/1783; Tarihı Dımeşk, İbn Asakir, 8/69: Usdulğabe, İbn Esir, 7/12: İsabe, İbn Hacer, 7/478; Tehzibul Kemal, 35/125; Ali Himmet Berki, Osman Keskioğlu, 210)
3. Hz. Aişe daha önce sözlüydü.
Hz. Aişe, Peygamberimizle Mekke'de sözlendi, Medine'nin ikinci senesinde (Hicretten sonra) evlendi. Hz. Aişe, Peygamberimizle sözlenmeden önce Cübeyr bin Mutim ile nişanlanmıştı. İslam gelip Hz. Ebubekir Müslüman olunca da müşrik olan Cübeyr nişanı bozdu. Hz. Peygamber (SAV) ile sözlenme de bundan sonra oldu. Bütün bunlara bakınca Hz. Aişe'nin Medine öncesi hayli olgun yaşta olması gerekiyor. Herhalde küçük yaşta, yani gelin olacak yaşa gelmemiş birisi için bu süreçten bahsedemeyiz. Hz. Aişe'nin Peygamberimizle sözlenmesinden önce başka biriyle sözlü olduğunu ve o kişinin İslama olan nefretinden dolayı nişanı bozduğunu unutmamak gerekir.
4. Bazı kaynaklara göre Hz. Aişe ile Hz. Fatıma yaşıttılar. Hz. Fatıma'nın doğumu ise Peygamberliğin ilanından 5 yıl önceydi. Buna Mekke'deki 13 yıl eklenirse Hicret sırasında Hz. Fatıma'nın yaşı 18 civarındaydı. Hz. Aişe'nin de yaşı -Medine'de evlendiğine göre- 20 yaş civarındaydı. Hz. Fatıma'nın da Medine'de evlendiği göz önünde tutulursa onun da yaşı 20 civarındaydı.
5. Bilindiği gibi sıcak iklimlerde evlilik daha genç yaşlarda olmaktadır. Bu da alışılagelmiş bir gelenektir. Mekke-Medine ve benzeri coğrafyalarda durum böyledir. Elbette makul bir yaş şartıyla.
6. Bu evliliği dost-düşman onayladı.
Hz. Peygamber (SAV) Medine'de Hz. Aişe ile evlendiğinde Medine'de Müslümanların dışında yığınla farklı din mensubu vardı. Paganlar, Hristiyanlar, Yahudiler ve diğerleri. Fakat hiçbiri bu evliliği eleştirmedi. Zira ortada eleştirilecek, dile dolanacak bir durum yoktu. Medine'de olan ve İslam'a düşman olan ve İslam'ın aleyhine sayılacak her şeyi kullanma becerisi gösteren bu kesimler; bu evlilikle ilgili hiçbir tenkitte bulunmamışlardır. Bu da gösteriyor ki Hz. Peygamber eşi Hz. Aişe ile uygun yaşta evlenmiştir.
7. Peygamberimizle evlendiğinde Hz. Aişe'nin 9 yaşında olduğu şeklindeki iddia ise şöyle değerlendirilebilir: Mısır gibi ülkelerde özellikle köylerde kızların yaş sayımı genellikle ergenlik dönemi esas alınarak yapılır. Yani mesela şu kız 10 yaşındadır denilirse bu şu demektir: Bu kız 10 yıl önce ergenlik yaşına varmıştır. Nitekim 1985-1987 yılında bir yıl kadar öğrenci olarak kaldığım Mısır'ın Tuh kentinin Müştühor denilen ilçesinde böyle bir kullanımın olduğunu müşahade ettim. 10 yaşındadır dedikleri hanım kızların en azından 20 yaşında olduklarını kolayca görebilirsiniz.
8. Hepsinden daha ilginci şudur: Oxford Üniversitesinde İslam Tarihi uzmanı olan Joshua Little'ın hazırladığı doktora tezinde şu sonuca varıldı: Hz. Aişe'nin Peygamberimizle evlendiğinde 9 yaşında olduğu iddiası tarihsel gerçeklerle uyuşmamaktadır. Böyle bir iddianın İslamafobik kurgularla dillendirildiğini söyleyen Joshua rivayete ayrıca bir ravi açısından da tenkit yöneltmiştir. İlginç olan husus şu: Hz. Aişe'nin evlendiğinde uygun yaşta olduğunu gayrimüslim bir uzmanın seslendirmesi; adı Müslüman olan yığınla insanın ise bu hassasiyeti göstermediğidir.
9. Hz. Aişe en çok hadis rivayet eden bir isimdir. Hz. Peygamberin aile yaşantısını biz en çok ondan öğreniyoruz. Genç yaşta Hz. Peygamberle olan evliliğinden sonra yıllarca yaşadı. Ve hep konuştu. Elbette birçok kesimi rahatsız edecek bilgilerin önünü Müslümanlara açtı. Bu tür algılarla hem onu ve hem Hz. Peygamberi yıpratmaya çalışıyorlar.
