38,1133
34,1591
2.913,97
29 Eylül tarihinin detaylarını sizler
için derledik. Peki 29 Eylül'de kim doğdu, kim öldü, neler oldu? 29 Eylül
dünyada ne günü? İşte tarihe kazınan ve merak uyandıran 29 Eylül Tarihte
Bugün...
1499 - İnebahtı kalesi(bugünkü
Naupaktos-Yunanistan) fethedildi. İnebahtı Kalesi, II.Beyazıt komutasındaki
Osmanlı ordusu tarafından fethedildi.
1555 - Damat Rüstem Paşa ikinci kez
Osmanlı sadrazamı oldu.
1808 - Osmanlı’da Eyalet idarelerinin
bozulması isyanların artması üzerine Sened-i İttifak imzalandı. Sened-i İttifak
(29 Eylül 1808) Osmanlı Sadrazamı Alemdar Mustafa Paşa'nın Rumeli ve Anadolu
ayanlarını İstanbul'da toplayarak yapmış olduğu anayasal bazı nitelikler içeren
bir anlaşmadır. Anayasa hukukçuları Türkiye tarihindeki ilk anayasal belge
olarak genellikle Sened-i İttifak’ı kabul ederler ve Türkiye’deki anayasacılık
hareketlerini bununla başlatırlar. “Devlet iktidarını sınırlandırmayı amaçlayan
bir girişim olarak” bu belgeyi İngiliz Magna Carta’sına benzetenler de vardır.
Sened-i İttifak’ı bir belge olarak incelediğinde merkezi iktidarın yetkilerini
sınırlayan, meşrutiyetçiliğe doğru atılan adımlar niteliğinde bazı hükümler
taşıdığını görülmektedir. Senede göre ayanlar, Padişahın mutlak vekili olarak
Sadrazam’dan gelen tüm emir ve yasaklara uyacaklardır. Ancak Sadrazamlık
makamından kanuna aykırı rüşvet, yolsuzluk ve devlete zararlı işlemler çıkarsa,
senedi imzalayanlar (asıl olarak ayanlar) ona karşı gelip engelleyeceklerdir.
1885 - Dünyanın ilk elektrikli tramvay
hattı İngiltere'nin Londra kentinde faaliyete geçti.
1911 - Trablusgarp topraklarının
İtalya'nın eline geçmesiyle sonuçlanan ve İtalya ile Osmanlı Devleti'ni karşı
karşıya getiren Trablusgarp Savaşı başladı. Trablusgarp Savaşı, 1911-1912
yılları arasında Osmanlı İmparatorluğu ve İtalya Krallığı arasında geçen bir
savaştır. Adı, "Trablusgarp Savaşı" olmasına rağmen çarpışmalar,
Trablusgarp'ın dışında, Adriyatik Denizi, Ege Adaları, Çanakkale Boğazı ve Kızıldeniz
gibi çeşitli bölgelerde de sürmüştür. Bu savaşı İtalya, diğer büyük devletlerin
ve Balkan Savaşı'nın sayesinde kazanarak sömürgelerini artırmıştır
1913 - II. Balkan Savaşı sonunda
Osmanlı ile Bulgaristan arasında İstanbul Antlaşması imzalandı.
1918 - Bulgaristan, Selanik Ateşkes
Antlaşması'nı imzalayarak I. Dünya Savaşı'ndan çekildi.
1920 - Yunanlılar, Uşak’ı işgal etti.
1920 - Kazım Karabekir komutasındaki
Türk Ordusu Ermenistan ile yaptığı savaş sonucunda Sarıkamış'ı ele geçirdi.
1923 - Filistin'de İngiliz mandası
resmen yürürlüğe girdi. İngilizler bundan sonra adım adım Siyonist bir Yahudi
devletinin kurulması planını uygulayacak ve dünyanın dört bir yanından
getirilen Yahudilerle sayıları artırılarak 1947’de Siyonist temeller üzerine
bir Yahudi devleti kurdurup buradan çekilecektir.
1929 - Muhsin Ertuğrul'un yönettiği
Ankara Postası filminin ilk gösterimi, İstanbul'da yapıldı.
1933 - Komünist Enternasyonal genel
sekreteri Georgi Dimitrov'un suçlandığı Reichstag Yangını soruşturmasında diğer
sanık Marinus van der Lubbe yangını çıkardığını itiraf etti.
1937 - Çin Cumhuriyeti'nde Japon
tehdidine karşı milliyetçi general Çan Kay Şek ile komünist önder Mao Zedong
birlikte davranma kararı aldı.
1938 - Fransa, İtalya ve Büyük
Britanya Münih Antlaşması'nı imzalayarak Nazi Almanyası'nın Çekoslovakya'nın
Südet bölgesini işgal etmesini kabul etti.
1939 - II. Dünya Savaşı: Polonya
askerleri geri çekildi, Varşova teslim oldu. Polonya, Alman hakimiyetine girdi.
1941 - Kiev'de Nazilerin Babi Yar
Katliamı başladı. İki günde 33.771 Yahudi öldürüldü.
1960 - 27 Mayıs darbecileri Demokrat
Parti’yi, mahkeme kararıyla kapattırdı.
1971 - Umman, Arap Birliği'ne katıldı.
1972 - Milliyet Sanat dergisinin ilk
sayısı çıktı.
1978 - Roma Katolik Kilisesi’nin
başına geçtikten bir ay sonra Papa Birinci John Paul Vatikan’daki evinde ölü
bulundu.
1984 - Yönetmen Atıf Yılmaz, Bir Yudum
Sevgi filmiyle Altın Portakal Ödülü'nü kazandı.
1985 - Demokrat Partililerin
yargılandığı Yassıada'nın sertliği ile tanınan komutanı Tarık Güryay öldü.
1985 - Atıf Yılmaz, Dul Bir Kadın
filmiyle de Altın Portakal Ödülü'nü alarak bu ödülü iki yıl üst üste kazanmış
oldu.
1986 - 1980 askeri darbesi sonrası,
Necmettin Erbakan Gaziantep'te ilk kez
Refah Partisi (RP) kürsüsünde konuştu.
1991 - Haiti'de askeri darbe
gerçekleşti.
1992 - PKK, Hakkari-Şemdinli'deki
jandarma taburuna saldırdı. 2'si astsubay 23 asker ile 5 korucu hayatını
yitirdi. Saldırıdan sonra başlayan operasyonlarda 58 PKK'lı öldürüldü.
1993 - Antalya’da, askeri uçak bir
evin üstüne düştü. Pilot ile evde bulunanlardan 7 kişi öldü, 1 kişi yaralandı.
1994 - Adalet eski Bakanı ANAP'lı
Mehmet Topaç, Ankara'daki avukatlık bürosunda, Dev-Sol örgütü üyesi oldukları
iddia edilen 4 kişinin silâhlı saldırısı sonucu öldü.
1995 - İstanbul Maslak'ta İl Jandarma
Alay Komutanlığı giriş kapısı önünde gece nöbeti tutan jandarma erlerine DHKP-C
tarafından silahlı saldırı düzenlendi. Tarkan Yağcı ve Serdar Öztürk isimli
Jandarma erleri hayatını kaybetti.
2005 - Cezayirliler, 1992'den bu yana
150 binden fazla kişinin ölümüne yol açan siyasi içerikli iç savaşa son vermeyi
amaçlayan “Ulusal Uzlaşma ve Barış Sözleşmesi”ni referandumla kabul etti. Bu
sözleşmeyle siyasi af getirilmiş ve demokratik haklar konusunda birtakım
iyileştirmeler yapılmıştır.
2007 - Şırnak-Beytüşşebap ilçesi
Beşağaç köyünde PKK tarafından meydana getirilen minibüs baskınında 13 kişi
hayatını kaybetti.
2008 - Lehman Brothers gibi önemli
şirketlerin iflaslarının ardından Dow Jones endeksi 777.68 puan birden düşerek
bir günde en büyük düşüşü yaşadı.
2009 - Şeyh Said Efendi’nin
torunlarından Abdülmelik Fırat, vefat etti. Abdülmelik Fırat, 1957’de Demokrat
Parti 11. Dönem Erzurum Milletvekilliği ve 1991’de Doğruyol Partisi 19. Dönem
Erzurum Milletvekilliği yapmıştır. 2002 yılında Hak ve Özgürlükler Partisini kurmuş
ve Onursal Başkanlığını yapmıştır. Kürtçe ve Türkçe'nin yanı sıra Arapça,
Farsça, İngilizce ve Fransızca da konuşan Fırat, TBMM'nin en çok yabancı dil
bilen üyelerindendi. Diyarbakır Sosyal Bilimler Meslek Yüksek Okulu mezunudur.
Babası Şeyh Şahabettin, Şeyh Said'in yeğeni aynı zamanda onun kızı Ayşan Hanım
ile evliydi. 1925'deki Şeyh Said kıyamının ardından ailesinin pek çok ferdi
idam edildi, hayatta kalanlar da sürgüne gönderildiler. Sürgüne gönderilenler,
1929'un Mart ayında Takrir-i Sükun Kanunu'nun kaldırılmasıyla memleketlerine
geri dönebildi. Ancak topraklarına el konulmuştu. Bu arada Soyadı Kanunu
çıkarılmış, Şeyh Said ailesinin bir kısmına sürgünde Fırat soyadı verilmişti.
Ancak Aile 1935'de ikinci kez sürgüne tabi tutuldu. Çok partili dönemin
başlaması ile TBMM, Mecburî İskân Kanunu'nun bazı maddelerini değiştirmiş, bazı
maddelerini de yürürlükten kaldırmıştı. Böylece Fırat ailesi birkaç günlük
yolculuğun ardından Hınıs'ın Kolhisar köyüne döndüler. İlk kez 1957'de yaşını 7
yıl büyüterek DP Erzurum milletvekili oldu. 27 Mayıs Darbesi'nde tutuklanan
yaklaşık 500 kişinin içinde en genciydi. 1,5 yıla yakın Yassıada'da kaldı.
Yargılama sonucu önce idam cezasına çarptırıldı, daha sonra cezası hapis
cezasına çevrildi ve 1,5 sene de Kayseri cezaevinde hapis yattı.
1547 - Miguel de Cervantes, İspanyol
yazar (ö. 1616)
1571 - Caravaggio, İtalyan ressam (ö.
1610)
1810 - Elizabeth Gaskell, İngiliz
romancı (ö. 1865)
1815 - Andreas Achenbach, Alman
manzara ressamı (ö. 1910)
1901 - Enrico Fermi, ABD'li nükleer
fizikçi (ö. 1954)
1904 - Eileen Evelyn Greer Garson,
Oscar ödüllü İngiliz oyuncu (ö. 1996)
1912 - Michelangelo Antonioni, İtalyan
yönetmen (ö. 2007)
1913 - Silvio Piola, İtalyan futbolcu
(ö. 1996)
1916 - İsmet Kür, Türk öğretmen, yazar
(ö. 2013)
1920 - Peter Dennis Mitchell, Nobel
ödüllü İngiliz biyokimyacı (ö. 1992)
1931 - James Cronin, Nobel ödüllü
ABD'li nükleer fizikçi
1932 - Robert Benton, Oscar ödüllü
ABD'li senarist ve yönetmen
1936 - Bilal İnci, Türk oyuncu (ö.
2005)
1936 - Silvio Berlusconi, İtalyan
siyasetçi ve başbakan
1943 - Lech Walesa, Polonya dayanışma
hareketi (Solidarność) lideri
1948 - Theo Jörgensmann, Alman
müzisyen
1950 - Şerif Benekçi, Türk yazar (ö.
2008)
1951 - Michelle Bachelet, Şilili
politikacı ve devlet başkanı
1973 - Doğan Duru, Redd grubunun
solisti, besteci ve söz yazarı
1973 - Güneş Duru, Redd grubunun
gitaristi, arkeolog ve besteci
1976 - Andriy Şevçenko, Ukraynalı
milli futbolcu
1979 - Berke Üzrek, Türk tiyatro ve
sinema oyuncusu
1979 - Orhan Ak, Türk futbolcu
1981 - Şahin Irmak, Türk oyuncu
1984 - Per Mertesacker, Alman futbolcu
1988 - Kevin Durant, NBA oyuncusu
MÖ 48 - Gnaeus Pompeius Magnus, Romalı
general ve politik lider (d. MÖ 106)
1712 - Sâbit, Divan şairi (d. 1650)
1833 - VII. Fernando, İspanya kralı
(d. 1784)
1902 - Émile Zola, Fransız romancı (d.
1840)
1908 - Machado de Assis, Brezilyalı
yazar (d. 1839)
1913 - Rudolf Diesel, Dizel motorun
mucidi Alman makine mühendisi (d. 1858)
1925 - Léon Bourgeois, Fransız başbakan
(d. 1851)
1927 - Arthur Achleitner, Alman yazar
(d. 1858)
1929 - Patrik III. Basil, Rum Ortodoks
Patriği, (d. 1846)
1930 - Ilya Yefimovich Repin, Rus
ressam (d. 1844)
1949 - Cemal Keşmir, Damat Ferit Paşa
hükümetlerinde Dahiliye ve Ticaret ve Ziraat Nazırlığı yapmış ve Yüzellilikler
arasında yer alan Türk siyasetçi (d. 1862)
1953 - Ernst Reuter, Alman siyasetçi,
Batı Berlin'in ilk belediye başkanı (d. 1889)
1961 - Nihat Reşat Belger, Atatürk'e
ilk siroz teşhisini koyan Türk doktor (d. 1882)
1967 - Carson McCullers, ABD'li yazar
(d. 1917)
1973 - Nurullah Esat Sümer, Türk
siyasetçi, Maliye ve Devlet Bakanı (d. 1899)
1973 - W. H. Auden, İngiliz şair (d.
1907)
1985 - Tarık Güryay, Demokrat
Partililerin yargılandığı Yassıada'nın komutanı
1997 - Roy Lichtenstein, ABD'li Pop
sanatçısı (d. 1923)
2001 - Nguyen Van Thieu, Güney Vietnam
devlet başkanı (d. 1923)
2003 - Tuğrul Şavkay, Türk gazeteci
(d. 1951)
2007 - Yıldırım Aktuna, Türk
nöropsikiyatr, siyasetçi (d. 1930)
2009 - Abdülmelik Fırat, Kürt asıllı
Türk siyasetçi (d. 1934)
2010 - Tony Curtis, ABD'li sinema
oyuncusu. (d. 1925)
Dünya Kalp Günü
Veri politikasındaki amaçlarla sınırlı ve mevzuata uygun şekilde çerez konumlandırmaktayız. Detaylar için "çerez politikasını" inceleyebilirsiniz.