Evliya Çelebi, 17. yüzyılda yaşamış olan ünlü Türk seyyah (gezgin), yazar ve gözlemcidir. Asıl adı Mehmed Zilli’dir. 25 Mart 1611 tarihinde İstanbul’un Unkapanı semtinde doğduğu, 1682 civarında vefat ettiği kabul edilir.
Evliya Çelebi, Seyahatnâme adlı 10 ciltlik eseriyle tanınır. Bu eser, Osmanlı İmparatorluğu’nun dört bir yanını ve komşu ülkeleri kapsayan bir seyahat günlüğü niteliğindedir. Gittiği yerlerin coğrafyasını, tarihini, insanlarını, geleneklerini, mimarisini, dillerini, yemek kültürünü ve sosyal yaşamını detaylı bir şekilde anlatmıştır.
Eğitimini dönemin önemli medreselerinde tamamlamış, aynı zamanda iyi bir hatip, musikişinas ve hattat olarak da tanınmıştır. Saray çevresine girmiş ve IV. Murad döneminde saray hizmetine alınmıştır.
Evliya Çelebi’nin gezileri 1630’lu yıllarda başlamıştır. Osmanlı toprakları içinde Anadolu, Rumeli, Arabistan, Kafkasya, İran, Mısır, Kuzey Afrika ve Avusturya’ya kadar birçok bölgeyi gezmiştir. Eserinde hem tarihî hem mizahî anlatım tarzını kullanmış; olayları abartılı ve canlı bir dille aktarmıştır.
Seyahatnâme, yalnızca bir gezi kitabı değil; 17. yüzyıl Osmanlı dünyasının kültürel, sosyal ve ekonomik yaşamını anlatan çok değerli bir tarih ve kültür kaynağı olarak kabul edilir.
Evliya Çelebi, hem gözlem gücü hem de anlatımındaki zenginlikle dünyanın en önemli gezginlerinden biri olarak kabul edilir.
