Türkiye'de esnaflara en yaygın hibe desteği sağlayan kurumların başında Küçük ve Orta Ölçekli İşletmeleri Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı (KOSGEB) ve Ticaret Bakanlığı gelmektedir. Hibe başvurusu yapmadan önce, güncel programları ve başvuru şartlarını iyi araştırmak ve işletmenizin uygunluğunu kontrol etmek büyük önem taşır.
İşte esnafa hibe desteği başvurusu adımları ve dikkat edilmesi gerekenler:
1. Hibe Veren Kurumları ve Güncel Programları Takip Etme
Esnafa hibe desteği sağlayan başlıca kurumlar şunlardır:
- KOSGEB (Küçük ve Orta Ölçekli İşletmeleri Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı): En aktif hibe sağlayan kurumdur. Yeni iş kuran girişimcilere (geleneksel ve ileri girişimci destekleri) ve mevcut işletmelerin büyümesi/gelişmesi için çeşitli programlar sunar.
- Ticaret Bakanlığı: Özellikle pandemi döneminde olduğu gibi, belirli kriz anlarında veya sektörel bazda esnafa yönelik doğrudan hibe veya kira desteği gibi programlar açıklayabilir. Ayrıca Kooperatiflerin Desteklenmesi Programı (KOOP-DES) gibi kooperatiflere yönelik destekleri de mevcuttur.
- Kalkınma Ajansları: Bulunduğunuz bölgedeki kalkınma ajansları, kendi bölgelerinin önceliklerine göre farklı sektörlerdeki KOBİ'lere ve esnaflara proje bazlı destekler sağlayabilir.
- Diğer Kurumlar: Nadiren de olsa, çeşitli sivil toplum kuruluşları, uluslararası fonlar veya özel bankalar da belirli projeler kapsamında esnafa destek sunabilir.
Başvuru yapmadan önce, bu kurumların resmi internet sitelerini (özellikle KOSGEB ve Ticaret Bakanlığı) ve e-Devlet Kapısı'nı düzenli olarak kontrol ederek güncel programları ve başvuru çağrılarını takip etmeniz önemlidir. Hibe programları dönemsel olarak açılır ve kapanır.
2. Başvuru Şartlarını İnceleme
Her hibe programının kendine özgü başvuru şartları bulunur. Bu şartlar genellikle şunları kapsar:
- İşletme Türü ve Büyüklüğü: KOSGEB genellikle mikro ve küçük işletmeleri destekler. İşletmenizin KOBİ tanımına (yıllık çalışan sayısı, net satış hasılatı/mali bilanço değeri) uygun olması gerekir.
- Sektör: Bazı hibe programları belirli sektörlere (örneğin imalat, bilişim, yenilikçi teknolojiler vb.) odaklanırken, bazıları daha geniş bir yelpazeyi kapsar. İşletmenizin NACE kodu (ekonomik faaliyet sınıflandırması) desteklenen sektörler arasında olmalıdır.
- Girişimcilik Durumu: Yeni iş kuracaklar için ayrı destekler (Girişimcilik Destek Programı), mevcut işletmeler için ayrı destekler (İşletme Geliştirme, Büyüme ve Uluslararasılaşma Destekleri vb.) bulunur.
- Yaş ve Cinsiyet (Girişimcilik Desteklerinde): Genç girişimciler (genellikle 18-29 yaş arası) ve kadın girişimciler için pozitif ayrımcılık uygulanan, daha yüksek oranlarda veya farklı şartlarda destekler olabilir.
- Önceki Desteklerden Yararlanma Durumu: Daha önce aynı veya benzer bir destekten faydalanıp faydalanmadığınız da bir kriter olabilir.
- Vergi ve SGK Borcu Durumu: Çoğu kamu destek programında, başvuru sahibinin vergi ve SGK borcunun bulunmaması şartı aranır.
- Belge ve Eğitim Şartları: KOSGEB destekleri için genellikle "Girişimcilik Eğitimi"ni tamamlamış ve sertifika almış olmak şartı aranır.
3. KOSGEB İçin Genel Başvuru Adımları
KOSGEB, esnaflar için en çok bilinen hibe sağlayıcısıdır. KOSGEB desteklerinden faydalanmak için izlenmesi gereken genel adımlar şunlardır:
-
KOSGEB Veri Tabanına Kayıt Olma:
- Öncelikle KOSGEB'in resmi web sitesi (www.kosgeb.gov.tr) üzerinden "E-KOBİ" kısmına girerek işletmenizi KOSGEB veri tabanına kaydetmelisiniz.
- Bu kayıt sırasında işletmenizin KOBİ vasfını taşıdığına dair KOBİ Bilgi Beyannamesi'ni doldurup onaylamanız gerekmektedir.
-
Girişimcilik Eğitimini Tamamlama (Yeni İş Kuracaklar İçin):
- Eğer yeni bir işletme kuruyorsanız, KOSGEB'in online veya yüz yüze verilen girişimcilik eğitimlerine katılmanız ve başarıyla tamamlayarak sertifika almanız zorunludur. E-Devlet üzerinden de bu eğitimleri alabilirsiniz.
-
Destek Programını Seçme ve Başvuru:
- KOSGEB'in web sitesindeki "Destekler" bölümünden işletmenizin niteliğine ve ihtiyacına uygun olan hibe programını (örneğin Geleneksel Girişimci Destek Programı, İleri Girişimci Destek Programı, İşletme Geliştirme Destek Programı vb.) belirleyin.
- Her programın kendi başvuru dönemi ve prosedürü vardır. Başvuru duyurusunu dikkatlice okuyun.
- Genellikle başvurular KOSGEB'in KOBİ Bilgi Sistemi (KBS) üzerinden online olarak yapılır.
-
İş Planı/Proje Hazırlığı:
- Özellikle Girişimcilik Destekleri ve proje bazlı destekler için detaylı bir iş planı veya proje sunmanız istenir. Bu plan, işinizin ne olduğunu, hedeflerinizi, pazar analizinizi, finansal projeksiyonlarınızı ve hibe desteğini nasıl kullanacağınızı içermelidir.
- İş planı hazırlığı, destek almaya hak kazanmanız için kritik bir adımdır ve bu konuda uzmanlardan danışmanlık almak faydalı olabilir.
-
Değerlendirme Süreci:
- Başvurunuz ve iş planınız KOSGEB tarafından değerlendirilir. Bu değerlendirme aşamasında mülakata çağrılma ihtimaliniz de olabilir.
- Değerlendirme sonucunda başvurunuzun uygun bulunması halinde destekten yararlanmaya hak kazanırsınız.
-
Destek Ödemesi ve İzleme:
- Destek almaya hak kazandıktan sonra, programın türüne göre belirli harcamaları yaparak faturalarını KOSGEB'e ibraz etmeniz gerekir. KOSGEB, uygun harcamalar karşılığında destek ödemesini yapar.
- Bazı destekler geri ödemesiz (hibe) iken, bazıları faizsiz geri ödemeli olabilir.
- Destek süresince KOSGEB tarafından işletmenizin izlenmesi ve raporlamalar istenebilir.
4. Ticaret Bakanlığı Hibe Destekleri İçin Genel Adımlar
Ticaret Bakanlığı'nın esnafa yönelik doğrudan hibe destekleri genellikle dönemsel ve özel koşullara bağlı olarak duyurulur (örneğin pandemi dönemindeki gelir kaybı ve kira destekleri).
- Duyuruları Takip Edin: Ticaret Bakanlığı'nın resmi internet sitesini (ticaret.gov.tr) ve e-Devlet Kapısı'nı takip ederek, hibe destek programlarının açılıp açılmadığını kontrol edin.
- E-Devlet Üzerinden Başvuru: Bu tür desteklerin başvuruları genellikle e-Devlet Kapısı üzerinden yapılır. İlgili başvuru ekranına girerek istenen bilgileri eksiksiz ve doğru bir şekilde doldurmanız gerekmektedir.
- Gerekli Belgeler: Başvuru sırasında genellikle kimlik bilgileri, işletme bilgileri, vergi levhası, kira kontratı (kira desteği için), banka IBAN bilgileri gibi belgeler talep edilir. Belgelerinizi önceden hazır bulundurmanız faydalıdır.
Önemli Tavsiyeler
- Resmi Kaynakları Kullanın: Hibe ve destek programları hakkında bilgi alırken ve başvuru yaparken daima ilgili kurumların (KOSGEB, Ticaret Bakanlığı vb.) resmi internet sitelerini ve e-Devlet Kapısı'nı kullanın. Aracılık yapan kişilere veya kurumlara şüpheyle yaklaşın.
- Güncel Bilgileri Kontrol Edin: Hibe programlarının şartları ve başvuru tarihleri sürekli değişebilir. Bu nedenle başvuru yapacağınız dönemdeki en güncel bilgilere ulaşmaya özen gösterin.
- Profesyonel Destek: İş planı hazırlığı veya başvuru süreci karmaşık gelebilir. Bu aşamalarda KOSGEB uzmanlarından, mali müşavirlerden veya eğitimli danışmanlık firmalarından destek almak, başvurunuzun başarı şansını artırabilir.
Hibe destekleri, esnafların ve girişimcilerin finansal yükünü hafifleterek işlerini büyütmeleri ve geliştirmeleri için önemli fırsatlar sunar. Bu fırsatlardan faydalanmak için süreci dikkatli bir şekilde takip etmek ve gerekli şartları yerine getirmek kritik öneme sahiptir.
