Tasavvuf dünyasının en sırlı metinlerinden biri olan "Eş-Şeceretü'n-Numaniyye fi'd Devleti'l Osmaniyye", Muhyiddin İbnü'l-Arabî'nin Osmanlı Devleti'ne dair kehanetlerini barındıran bir eser olarak yeniden tartışma konusu oldu. Son dönemde akademik çevrelerde yapılan çalışmalar, bu gizemli kitabın Osmanlı'nın yükselişinden çöküşüne kadar olan süreci nasıl öngördüğüne dair yeni yorumları gündeme taşıdı.
Bir "Kutlu Devlet" Kehaneti
yüzyılda yaşayan ve "Şeyh-i Ekber" olarak anılan İbnü'l-Arabî'nin, Osmanlı'nın kuruluşundan yüzyıllar önce "Numaniye Ağacı" metaforuyla bir devletin doğuşunu ve kaderini anlattığı iddia ediliyor. Eserde geçen; "Bu devlet, şecere-i Numaniyye gibi dalları üç kıtaya yayılacak", "Kökleri Hakk'ın hizmetinde, gölgesi âlemi kuşatacak" gibi ifadelerin Osmanlı'nın ihtişamına işaret ettiği yorumlanıyor.
Tartışmalar ve Eleştiriler
Eserin orijinalliği ve İbnü'l-Arabî'ye aidiyeti konusunda bazı akademisyenler şüphelerini dile getiriyor. Özellikle:
"Kehanetlerin sonradan eklendiği", "Osmanlı döneminde yazılan bazı risalelerle karıştırıldığı" iddiaları öne sürülüyor. Ancak, İstanbul'daki Süleymaniye Kütüphanesi'nde bulunan 16. yüzyıla ait bir nüshanın dijitalleştirilmesi, metnin tarihi derinliğini kanıtlar nitelikte.
Gizemli Kehanetler Günümüze Uzanıyor
Kitapta geçen "Güneş batıdan doğacak" gibi sembolik ifadelerin, Osmanlı'nın Batılılaşma sürecine atıf olduğu düşünülürken, bazı araştırmacılar bu tür metinlerin "ebced hesabı" ile şifrelendiğini öne sürüyor.
Prof. Dr. Ahmet Faruk Çiçek (İlahiyat Tarihçisi):
"Bu eser, İbnü'l-Arabî'nin 'Fütühat-ı Mekkiyye'sindeki evrensel devlet vizyonunun bir yansıması olabilir. Ancak kehanetlerden ziyade, bir 'ideal devlet' tasavvuru olarak okunmalı."
Nerede Bulunur?
Eserin Türkçe tercümeleri Süleymaniye ve Topkapı Sarayı Kütüphaneleri'nde araştırmacıların incelemesine açık. Ayrıca, Dergâh Yayınları tarafından 2023'te yayımlanan "İbnü'l-Arabî ve Osmanlı Sırları" kitabında detaylı analizler yer alıyor.
Bu kadim metin, tarih ile metafiziği birleştiren bir belge olarak, halen üzerinde çalışılan sırlar barındırıyor. Osmanlı'nın "kutlu bir devlet" olarak tasvir edildiği bu eser, mistik edebiyat severlerin ilgisini çekmeye devam edecek gibi görünüyor.
