İluh’tan Su Değil, Toprak Akıyor
Batman'ın tam ortasından geçen ve yıllardır çevre sorunlarının merkezinde yer alan İluh Deresi, bu kez de toprak taşımasıyla gündemde. Haftalardır süren kahverengi akıntı, bölgedeki tarım alanlarından gelen üst toprağın dereye karıştığını gözler önüne seriyor. Bu çamurlu görüntü, aslında Batman’ın verimli topraklarının sessiz çığlığı. Toprak, yıllar boyunca oluşan organik zenginliğini kaybederek İluh Deresi ile birlikte şehirden akıp gidiyor.
Toprak Kaybı Artık Kronikleşti
Geçici bir doğa olayı olmaktan çoktan çıkan bu durum, Batman’da kronikleşmiş bir çevre krizine dönüşmüş durumda. Son üç yıl içinde aynı mevsimlerde tekrar eden toprak kaybı, özellikle mısır ve buğday ekimi yapılan bölgelerde verimi düşürdü. Çiftçiler her sezon daha az ürün aldıklarını belirtirken, uzmanlar toprağın organik içeriğini kaybetmesi nedeniyle gübrelemenin de etkisinin azaldığını söylüyor.
Vahşi Sulama Felaketi Büyütüyor
Tarımda hâlâ yaygın şekilde kullanılan "vahşi sulama" yöntemleri, bu toprağın akışını tetikleyen en önemli nedenlerden biri olarak öne çıkıyor. Kontrolsüz biçimde salınan su, özellikle eğimli tarım arazilerindeki üst toprağı sökerek dereye taşıyor. Batman Ziraat Odası yetkilileri, her yıl binlerce ton verimli toprağın bu yöntem yüzünden yok olduğunu belirtiyor ve modern sulama sistemlerinin acilen yaygınlaştırılması gerektiğini vurguluyor.
Vatandaşlar Tepkili: “İzlemekten Başka Bir Şey Yapılmıyor”
Dere kenarında yaşayan vatandaşlar ve çevreciler, aynı manzarayı yıllardır gördüklerini ve artık tahammül sınırının aşıldığını dile getiriyor. Bir mahalle sakini, “Her yaz aynı şey oluyor. Dere çamurla akıyor, kimse ilgilenmiyor. Bu, çocuklarımızın geleceğinin akıp gitmesi demek” diyerek yetkililere tepki gösteriyor.
Uzmanlar Uyarıyor: “Bugün Önlem Alınmazsa, Yarın Tarım Kalmayacak”
Ziraat mühendisleri ve çevre uzmanları, yaşanan durumun bir tür "gizli felaket" olduğuna dikkat çekiyor. Toprak kaybının fark edilmeyen ama derin etkiler yaratan bir çevre yıkımı olduğunun altını çizen uzmanlar, toprak erozyonunun kontrol altına alınmaması durumunda tarım alanlarının çoraklaşacağını ve kırsal kalkınmanın duracağını belirtiyor. Özellikle su tutma kapasitesi ve mineral bakımından zengin üst katmanın kaybı, gelecek yıllarda daha ciddi sonuçlar doğurabilir.
Çiftçiler Gelecekten Umutsuz
Batman ovasında geçimini tarımla sağlayan yüzlerce çiftçi, artan girdi maliyetlerine karşılık düşen verim nedeniyle üretimden çekilme noktasına gelmiş durumda. Çiftçiler “Eskiden dönüm başına 500 kilo alıyorduk, şimdi 300 kiloya razı olduk. Gübreden medet umuyoruz ama toprak yoksa gübrenin de faydası yok” diyerek umutsuzluğunu dile getiriyor.
Çözüm Masada Ama Uygulama Yok
Uzmanlar ve ilgili meslek odaları yıllardır aynı çözüm önerilerini sunuyor: Damla sulama sistemlerinin teşvik edilmesi, eğimli arazilerde teraslama, ağaçlandırma ve toprak tutucu bitkilerin yaygınlaştırılması. Ancak bu önerilerin sahada karşılık bulmadığı görülüyor. Belediyeler, tarım müdürlükleri ve çevre kurumları arasında koordinasyon eksikliği, çözümün önündeki en büyük engel olarak gösteriliyor.
Toprağı Korumak, Geleceği Korumaktır
İluh Deresi’nde akıp giden sadece toprak değil, aynı zamanda Batman’ın gıda güvenliği, tarımsal üretimi ve kırsal refahıdır. Toprak, bu coğrafyanın en büyük hazinesi. Ve bu hazine, göz göre göre yok oluyor. Batman halkı ve çiftçiler, artık sadece çözüm değil, kararlılık görmek istiyor. Çünkü bu sorun ertelenirse, gelecek nesillere sadece çorak bir toprak kalacak.
