"Aynı kurumdan emekli olan eşler" ifadesi genellikle Emekli Sandığı (devlet memurluğu) statüsü için daha belirgin bir kısıtlama getiriyordu, ancak 2008'deki yasal düzenlemelerle birlikte bazı değişiklikler yaşanmıştır.
Genel Prensip ve Önemli Detaylar:
- 5510 Sayılı Kanun Öncesi (1 Ekim 2008'den Önceki Durum):
- Farklı Kurumlardan Maaş: 1 Ekim 2008'den önce vefat eden sigortalılar için, eğer eşler farklı sosyal güvenlik kurumlarından (örneğin, biri SSK'lı, diğeri Emekli Sandığı emeklisi) ise, hayatta kalan eş hem kendi emekli maaşını hem de vefat eden eşinin ölüm aylığını alabiliyordu.
- Aynı Kurumdan Maaş (Emekli Sandığı): Özellikle devlet memuru olan ve Emekli Sandığı'ndan emekli olan eşler arasında, eğer her ikisi de aynı kurumdan emekliyse, hayatta kalan eşin ya kendi maaşını ya da vefat eden eşinin maaşını (tercihine göre yüksek olanı) alması kuralı geçerliydi. Yani ikisi birden alınamıyordu. Bu durum, özellikle kadın memurlar için eleştirilere neden oluyordu.
- 5510 Sayılı Kanun Sonrası (1 Ekim 2008'den Sonraki Durum):
- 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu ile sosyal güvenlik sisteminde önemli bir bütünleşme sağlandı. Bu kanunla birlikte ölüm aylığı bağlanma şartları ve birden fazla aylık alma durumları yeniden düzenlendi.
- Genel Kural: Eğer vefat eden eş 1 Ekim 2008 tarihinden sonra vefat etmişse ve hayatta kalan eş de kendi emekli maaşını alıyorsa, hayatta kalan eşin vefat eden eşinden ölüm aylığı alabilmesi için belirli oranlarda hak sahipliği devam eder.
- Aynı Kurumdan Emekli Olma Durumu:
- SSK ve Bağ-Kur: Eğer eşler SSK veya Bağ-Kur'dan emekli ise (vefat eden eş de 1 Ekim 2008 sonrası vefat etmişse), hayatta kalan eş kendi maaşını alırken, vefat eden eşinden de belirli oranlarda (çalışıyorsa/emekliyse %50, çalışmıyorsa %75 gibi) ölüm aylığı alabilir. Yani aynı kurumdan SSK'lı veya Bağ-Kur'lu olmaları genellikle bir engel teşkil etmez.
- Emekli Sandığı: Eğer hem hayatta kalan eş hem de vefat eden eş Emekli Sandığı'ndan (memur emeklisi) ise ve her ikisi de 1 Ekim 2008 sonrası vefat etmişse, yüksek olan tek aylık tercih edilir ve ödenir. Yani yine iki maaş birden alınamaz. Ancak, ölümlerden biri 1 Ekim 2008 öncesi, diğeri sonrası ise istisnai durumlar oluşabilir.
Önemli Şartlar (Ölüm Aylığı Alabilmek İçin):
- Evlilik Bağı: Vefat tarihinde yasal evlilik bağının bulunması.
- Prim Gün Sayısı: Vefat eden sigortalının belirli bir prim gün sayısını doldurmuş olması (örneğin SSK için en az 5 yıl sigortalılık ve 900 prim günü veya 1800 gün prim).
- Hayatta Kalan Eşin Durumu: Hayatta kalan eşin kendisinin çalışıyor veya emekli olması, alınacak ölüm aylığının oranını etkiler ancak çoğu durumda almasına engel teşkil etmez (Emekli Sandığı istisnası hariç).
- Yeniden Evlenme: Ölüm aylığı alan dul eş, yeniden evlenmesi halinde aylığı kesilir.
Sonuç olarak: "Aynı kurumdan emekli olan eşler" kavramı altında, SSK ve Bağ-Kur'lu eşler genellikle belirli oranlarda iki maaşı (kendi emekli maaşları ve vefat eden eşin ölüm aylığı) alabilirken, Emekli Sandığı emeklisi olan eşler için (özellikle 1 Ekim 2008 sonrası ölümler için) genellikle iki aylıktan sadece yüksek olanı tercih etme kuralı geçerlidir.
Bu tür durumlarda en doğru ve güncel bilgiyi almak için Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) ile doğrudan iletişime geçmek veya bir sosyal güvenlik uzmanından danışmanlık almak en sağlıklısıdır. Çünkü mevzuat detayları ve kişinin özel sigortalılık durumu (başlangıç tarihi, prim ödeme gün sayısı, kurumları vb.) aylık hakkını doğrudan etkileyebilir.
