Bu detaylı yazımızda, öncelikle "mükerrir" ve "ikinci kez mükerrir" kavramlarının hukuki olarak ne anlama geldiğini açıklayacak, ardından bu statüdeki bir hükümlünün cezasının nasıl infaz edildiğini, hangi haklardan mahrum bırakıldığını ve en önemlisi, cezaevinde kalacağı sürenin nasıl hesaplandığını, en güncel yasal düzenlemeler ışığında adım adım anlatacağız. Amacımız, bu karmaşık hukuki süreci herkesin anlayabileceği net bir dille aydınlatmak ve akıllardaki soru işaretlerini gidermektir.
Mükerrir ve İkinci Kez Mükerrir Ne Demektir?
Ceza hukukunda "tekerrür," bir kişinin işlediği bir suçtan dolayı aldığı mahkumiyet kesinleştikten sonra, kanunda belirtilen süreler içerisinde kasıtlı olarak yeni bir suç daha işlemesi durumudur. Türk Ceza Kanunu'nun (TCK) 58. maddesi bu durumu düzenler. Tekerrür, kişinin suç işlemeye eğilimli olduğunu gösterdiği için, işlenen ikinci suçun cezasının infazı daha ağır koşullara bağlanır. Bu kişiye "mükerrir" denir ve cezası "mükerrirlere özgü infaz rejimine" göre çektirilir.
"İkinci kez mükerrir" statüsü ise, bu durumun bir adım daha ileri gitmesidir. Yani, daha önce işlediği bir suçtan dolayı "mükerrir" sayılmış ve cezası bu özel rejime göre infaz edilmiş bir kişinin, bu cezanın infazından sonra kanuni süreler içinde bir kez daha kasıtlı bir suç işlemesi halinde ortaya çıkar. Kanun koyucu, bu durumu toplum için daha büyük bir tehlike olarak görmüş ve bu kişiler için ceza infaz sistemindeki en ağır rejimi öngörmüştür. Kısacası, ikinci kez mükerrirlik, suç işlemekteki "ısrarın ısrarı" olarak kabul edilir.
İnfazın Temel Kuralı: Koşullu Salıverilme Yok!
İkinci kez mükerrirlere özgü infaz rejiminin nasıl hesaplandığını anlamak için bilinmesi gereken en temel ve en kritik kural şudur: Bu statüdeki hükümlüler için koşullu salıverilme (şartlı tahliye) hükümleri uygulanmaz. Bu kural, 5275 sayılı Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanun'un (CGTİHK) 108. maddesinin 1. fıkrasının (d) bendinde açıkça belirtilmiştir. Bu, infaz sistemindeki en ağır yaptırımdır ve tüm hesaplamanın temelini oluşturur.
Normal şartlarda hükümlüler, aldıkları cezanın kanunda belirtilen belirli bir oranını (genellikle 1/2 veya 2/3) cezaevinde "iyi halli" olarak geçirdikten sonra koşullu salıverilme hakkı kazanarak cezaevinden çıkarlar. Oysa ikinci kez mükerrir olan bir hükümlü için böyle bir "erken çıkış" imkanı yoktur. Mahkemenin verdiği hapis cezası süresi ne ise, o sürenin tamamını ceza infaz kurumunda geçirmekle yükümlüdür. Bu kural, bu rejimi diğer tüm infaz rejimlerinden ayıran en keskin çizgidir.
Denetimli Serbestlik Hakkı Var Mı?
Ceza infaz sistemimizdeki bir diğer önemli kurum da "denetimli serbestlik"tir. Bu kurum, hükümlülerin koşullu salıverilme tarihlerine belirli bir süre kala (genellikle 1, 2 veya 3 yıl) cezaevinden ayrılarak, dışarıda elektronik kelepçe gibi belirli yükümlülükler altında cezalarının son kısmını çekmelerine olanak tanır. Ancak denetimli serbestlik hakkı, temel olarak koşullu salıverilme hakkına bağlı bir mekanizmadır. Yani, bir hükümlünün denetimli serbestlikten yararlanabilmesi için öncelikle koşullu salıverilme hakkının bulunması gerekir.
Yukarıda belirttiğimiz temel kural uyarınca, ikinci kez mükerrirlerin koşullu salıverilme hakkı bulunmadığından, bu kişiler denetimli serbestlik tedbirinden de yararlanamazlar. Mart 2024'te yürürlüğe giren 8. Yargı Paketi ile bu durum daha da netleştirilmiş ve mükerrirlerin denetimli serbestlikten yararlanma koşulları genel olarak zorlaştırılmıştır. İkinci kez mükerrirler için ise bu kapı tamamen kapalıdır. Dolayısıyla, bu statüdeki bir hükümlü, cezasının son yıllarını dışarıda geçirme imkanına sahip değildir.
Hesaplama Nasıl Yapılır? Örnekli Açıklama
Tüm bu kurallar ışığında, "ikinci kez mükerrirlere özgü infaz rejimi hesaplaması" aslında oldukça basittir, çünkü ortada bir indirim hesabı yoktur. Hesaplama formülü şöyledir:
Cezaevinde Kalınacak Süre = Mahkemenin Verdiği Hapis Cezasının Süresi
Örnek: İşlediği bir suçtan dolayı "ikinci kez mükerrir" olduğu mahkeme tarafından tespit edilen bir hükümlü, 15 yıl hapis cezasına çarptırılmış olsun. Bu durumda hesaplama şu şekilde yapılır:
- Normal İnfaz Oranı: Uygulanmaz.
- Koşullu Salıverilme: Hakkı yoktur.
- Denetimli Serbestlik: Hakkı yoktur.
- Cezaevinde Kalacağı Toplam Süre: 15 Yıl.
Bu hükümlü, mahkemenin verdiği 15 yıllık cezanın tamamını, herhangi bir indirim veya erken salıverilme olmadan, ceza infaz kurumunda geçirecektir. Görüldüğü üzere, ikinci kez tekerrür, hükümlünün cezaevinden erken çıkma ihtimalini tamamen ortadan kaldıran ve mahkumiyeti en ağır şekilde infaz ettiren bir rejimdir. Ceza ve infaz hukuku son derece teknik bir alan olduğundan, kişisel durumlarla ilgili en doğru bilgi için mutlaka bir ceza avukatına danışmak hayati önem taşımaktadır.
