19. Yüzyıl Dünya Tiyatrosu Hakkında Söylenebilecekler:
- Romantizm Etkisi: Yüzyılın başlarında Romantizm akımı tiyatroyu derinden etkilemiştir. Duygusallık, coşku, kahramanlık temaları ön plana çıkmış, tarihi ve egzotik konular işlenmiştir. Victor Hugo'nun "Hernani"si bu akımın önemli örneklerindendir.
- Realizm ve Natüralizm'in Yükselişi: Yüzyılın ikinci yarısında Romantizme tepki olarak Realizm ve ardından Natüralizm akımları tiyatroda etkili olmuştur. Gerçek hayatın olduğu gibi sahneye yansıtılması, toplumsal sorunların ele alınması, karakterlerin psikolojik derinliğinin incelenmesi bu akımların temel özellikleridir. Henrik Ibsen, Anton Çehov ve Émile Zola bu akımların önemli temsilcilerindendir.
- Burjuva Tiyatrosunun Gelişimi: Sanayi Devrimi ile güçlenen burjuva sınıfı için yeni tiyatro türleri ve eğlence anlayışları ortaya çıkmıştır. Salon komedileri, vodviller ve melodramlar popülerleşmiştir.
- Psikolojik Derinlik ve Karakter Analizi: Realist ve Natüralist yazarlar, karakterlerin iç dünyalarına odaklanmış, onların motivasyonlarını, çatışmalarını ve gelişimlerini detaylı bir şekilde işlemişlerdir.
- Toplumsal Eleştiri: Özellikle Realist ve Natüralist tiyatro, toplumsal adaletsizlikleri, eşitsizlikleri, ahlaki çöküşleri ve dönemin sorunlarını cesurca ele almıştır.
- Farklı Ulusal Tiyatroların Gelişimi: Rus tiyatrosunda Çehov, Norveç tiyatrosunda Ibsen gibi önemli ulusal figürler ortaya çıkmış ve kendi özgün tiyatro anlayışlarını geliştirmişlerdir.
- Teknolojik Gelişmelerin Etkisi: Sahne teknolojilerindeki gelişmeler (ışıklandırma, dekor vb.) tiyatro prodüksiyonlarının daha gerçekçi ve etkileyici olmasına olanak sağlamıştır.
19. Yüzyıl Dünya Tiyatrosu Hakkında Söylenemeyecekler:
- Tek Bir Baskın Akımın Olması: 19. yüzyıl tiyatrosu tek bir akımın egemenliği altında değildir. Romantizm ile başlayıp Realizm ve Natüralizm'e evrilen, aynı zamanda burjuva tiyatrosunun farklı türlerinin geliştiği çok katmanlı bir dönemdir.
- Deneysel Tiyatronun Tamamen Yok Sayılması: Modern tiyatronun temelleri atılmaya başlasa da, 19. yüzyılda günümüzdeki anlamda deneysel tiyatro henüz baskın bir akım değildir. Ancak sembolizm gibi bazı akımlar, gerçekçilikten uzaklaşarak farklı ifade arayışlarına girmiştir.
- Kadın Oyun Yazarlarının Tamamen Yokluğu: Kadın oyun yazarları bu dönemde erkek egemen tiyatro dünyasında daha az görünür olsalar da tamamen yok değillerdir. Ancak eserleri genellikle daha az sahnelenmiş ve günümüze daha az ulaşmıştır.
- Mitolojik ve Tarihi Konuların Tamamen Terk Edilmesi: Realizm ve Natüralizm ağırlıklı olarak güncel toplumsal sorunlara odaklanmış olsa da, Romantizm etkisiyle mitolojik ve tarihi konuların tamamen terk edildiği söylenemez. Ancak bu konulara yaklaşım biçimi değişmiştir.
- Tiyatronun Sadece Eğlence Amaçlı Olması: Özellikle Realist ve Natüralist tiyatro, eğlencenin ötesinde toplumsal bilinçlendirme ve eleştiri gibi önemli işlevler de üstlenmiştir.
Muhabir: MUSTAFA KAYNAK
