Bu ünitede işlenen başlıca konular şunlardır:

  • İstanbul'un Fethi: Nedenleri, sonuçları, fetih sürecindeki gelişmeler.
  • Fatih Sultan Mehmet Dönemi: Fatih'in siyasi ve askeri faaliyetleri, merkeziyetçi devlet yapısı, kanunname-i Âli Osman.
  • II. Bayezid Dönemi: Cem Sultan olayı, iç ve dış gelişmeler.
  • Yavuz Sultan Selim Dönemi: Doğu politikası (Safevilerle mücadele, Çaldıran Savaşı), Mısır Seferi (Memlüklerin yıkılması, Halifeliğin Osmanlı'ya geçişi).
  • Kanuni Sultan Süleyman Dönemi: Batı yönlü fetihler (Mohaç Savaşı, Viyana kuşatmaları), denizlerdeki gelişmeler (Preveze Deniz Savaşı, Turgut Reis), Doğu'daki gelişmeler (Safevilerle mücadele, Amasya Antlaşması).
  • Osmanlı'da Hukuk, Yönetim ve Ekonomi: Klasik dönem Osmanlı devlet teşkilatı, hukuk sistemi, toprak sistemi, maliye ve ekonomik yapılar.
  • Osmanlı'da Toplum ve Kültür: Osmanlı toplum yapısı (Millet Sistemi), eğitim sistemi, bilim ve sanat faaliyetleri.

Önemli Not: MEB'in yeni uygulamasıyla sınavlar "senaryo" bazlı hazırlanmaktadır. Bu, öğrencilerin ezberden ziyade bilgiyi anlama, yorumlama ve problem çözme becerilerini ölçmeyi hedefler. Öğretmenler, kendi okullarındaki müfredat işleyişine ve belirledikleri senaryolara göre sınavları hazırlayacaklardır. Bu nedenle en doğru bilgi için kendi tarih öğretmeninizden bilgi almanız önemlidir.

10. SINIF TARİH 2. DÖNEM 1. YAZILI SINAV SORULARI (ÖRNEK)

Ad-Soyad: Sınıf-No:

Puanlama: Her sorunun puanı belirtilmiştir. Toplam 100 puandır.

BÖLÜM A: Açık Uçlu ve Yorum Soruları (60 Puan)

Soru 1 (10 Puan): İstanbul'un Fethi'nin Türk ve dünya tarihi açısından üçer önemli sonucunu yazınız.

Soru 2 (10 Puan): Fatih Sultan Mehmet'in "Kanunname-i Âli Osman" ile getirdiği kardeş katli uygulamasının temel amacı neydi? Bu uygulamanın olumlu ve olumsuz yönlerini kısaca açıklayınız.

Soru 3 (10 Puan): Yavuz Sultan Selim döneminde yapılan Mısır Seferi'nin (Mercidabık ve Ridaniye Savaşları) Osmanlı Devleti açısından en önemli siyasi, ekonomik ve dini sonuçlarını belirtiniz.

Soru 4 (10 Puan): Kanuni Sultan Süleyman döneminde yaşanan Mohaç Meydan Savaşı'nın (1526) kısa sürede kazanılmasında etkili olan temel faktörler nelerdir? Açıklayınız.

Soru 5 (10 Puan): Osmanlı Devleti'nde Klasik Dönem'de uygulanan "Millet Sistemi" nedir? Bu sistemin Osmanlı toplum yapısı ve hoşgörü anlayışı üzerindeki etkilerini açıklayınız.

Soru 6 (10 Puan): Bir tarihçi olarak, Osmanlı Devleti'nin 16. yüzyılda "Dünya Gücü" haline gelmesinde etkili olan en önemli üç faktörü belirleyip, bu faktörlerin önemini açıklayınız.

BÖLÜM B: Boşluk Doldurma ve Eşleştirme (20 Puan)

Soru 7 (10 Puan): Aşağıdaki cümlelerde boş bırakılan yerleri uygun kelimelerle doldurunuz. a) İstanbul'un fethi sırasında Bizans İmparatoru _______________ idi. b) Osmanlı Devleti'nde Yeniçeri Ocağı'na asker yetiştiren sisteme _______________ denir. c) Yavuz Sultan Selim'in Safevilerle yaptığı ve Doğu Anadolu'daki Osmanlı hakimiyetini güçlendiren savaş _______________ Savaşı'dır. d) Kanuni Sultan Süleyman döneminde Barbaros Hayrettin Paşa komutasındaki Osmanlı donanmasının Haçlı donanmasını yendiği deniz savaşı _______________ Deniz Savaşı'dır. e) Osmanlı Devleti'nde devlet işlerinin görüşüldüğü en yüksek yönetim organı _______________ idi.

Soru 8 (10 Puan): Aşağıdaki kavramları ve ilgili oldukları dönemi (Fatih Sultan Mehmet, II. Bayezid, Yavuz Sultan Selim, Kanuni Sultan Süleyman) doğru şekilde eşleştiriniz.

  1. Amasya Antlaşması
  2. Cem Sultan Olayı
  3. Halifeliğin Osmanlı'ya Geçmesi
  4. Kaptan-ı Derya Turgut Reis
  5. Altın Oran

BÖLÜM C: Çoktan Seçmeli Sorular (20 Puan)

Soru 9 (4 Puan): Aşağıdakilerden hangisi İstanbul'un fethinin doğrudan ekonomik sonuçlarından biri değildir? A) İpek Yolu üzerinde denetimin sağlanması B) Karadeniz ticaretinin canlanması C) Osmanlı Devleti'nin başkentinin değişmesi D) Avrupa'da yeni ticaret yolları arayışının hızlanması E) Osmanlı gümrük gelirlerinin artması

Soru 10 (4 Puan): Yavuz Sultan Selim'in Mısır Seferi sonucunda, Osmanlı Devleti'ne geçen ve devlete büyük prestij kazandıran dini unvan aşağıdakilerden hangisidir? A) Vezir-i Azam B) Sultanü'l-Berreyn ve Hakanü'l-Bahreyn C) Halifelik D) Gaza ve Cihat lideri E) Emirü'l-Müminin

Soru 11 (4 Puan): Aşağıdakilerden hangisi Kanuni Sultan Süleyman döneminde Osmanlı deniz gücünü artıran önemli isimlerden biri değildir? A) Barbaros Hayrettin Paşa B) Turgut Reis C) Piri Reis D) Sokullu Mehmet Paşa E) Seydi Ali Reis

Soru 12 (4 Puan): Osmanlı Devleti'nde Klasik Dönem eğitim sisteminin temelini oluşturan ve medreselerde verilen eğitimin temel amacı aşağıdakilerden hangisidir? A) Sadece dini bilgileri öğretmek B) Devlet adamı ve bürokrat yetiştirmek C) Ticaret ve zanaat becerilerini geliştirmek D) Askeri stratejileri öğretmek E) Sanatsal yetenekleri keşfetmek

Soru 13 (4 Puan): Osmanlı Devleti'nin yükselme döneminde uyguladığı "Devşirme Sistemi"nin temel amacı nedir? A) Sadece sarayda görev yapacak hizmetlileri yetiştirmek B) Hazine gelirlerini artırmak C) Fethedilen bölgelerde yerel halkı asimile etmek D) Merkezi otoriteye bağlı, yetenekli ve disiplinli asker ve bürokrat kadroları oluşturmak E) Ticaret yollarını kontrol altına almak

SINAV BİTMİŞTİR. CEVAPLARINIZI KONTROL EDİNİZ.

CEVAP ANAHTARI:

BÖLÜM A: (Öğrencinin yorumu ve açıklama derinliği önemlidir.) Soru 1:

  • Türk Tarihi Açısından:
    • Osmanlı Devleti yükselme dönemine girdi.
    • Osmanlı Devleti'nin jeopolitik konumu güçlendi, iki kıta ve iki deniz arasında stratejik bir konum kazandı.
    • Yeni bir başkent (İstanbul) edinildi, bu da Osmanlı'nın cihan devleti olma yolunda önemli bir adımdı.
  • Dünya Tarihi Açısından:
    • Orta Çağ sona erdi, Yeni Çağ başladı.
    • Feodalite zayıfladı, merkezi krallıklar güçlendi.
    • Avrupalılar, İpek ve Baharat yollarının Osmanlı kontrolüne geçmesiyle coğrafi keşiflere yöneldi.
    • Bizans İmparatorluğu yıkıldı, Ortodoks dünyası üzerinde Osmanlı etkisi arttı.

Soru 2:

  • Temel Amacı: Devletin bütünlüğünü ve merkezi otoriteyi korumak, taht kavgalarını engelleyerek devlette istikrarı sağlamak.
  • Olumlu Yönleri: Taht kavgalarını azaltarak devletin bölünmesini engelledi, siyasi istikrarı sağladı, hızlı taht geçişlerine olanak tanıdı.
  • Olumsuz Yönleri: Şehzadelerin hayatına mal oldu, insan hakları açısından eleştirildi, potansiyel liderlerin kaybedilmesine neden oldu.

Soru 3:

  • Siyasi Sonuç: Memlük Devleti yıkıldı, Mısır, Suriye, Filistin ve Hicaz Osmanlı hakimiyetine girdi.
  • Ekonomik Sonuç: Baharat Yolu Osmanlı kontrolüne geçti, Doğu ticaretinden elde edilen gelirler arttı. Mısır'ın zenginlikleri Osmanlı'ya aktarıldı.
  • Dini Sonuç: Halifelik makamı ve kutsal emanetler Osmanlı'ya geçti. Osmanlı padişahları, aynı zamanda İslam dünyasının lideri (halife) unvanını aldı.

Soru 4: Mohaç Meydan Savaşı'nın kısa sürede kazanılmasında etkili olan faktörler:

  • Osmanlı ordusunun düzenli, disiplinli ve eğitimli olması (Yeniçeriler, topçu ocağı).
  • Osmanlı ordusunun sayıca üstün ve lojistik açıdan iyi hazırlanmış olması.
  • Osmanlı topçu birliğinin ve ateşli silahların etkin kullanımı.
  • Kanuni Sultan Süleyman'ın askeri dehası ve taktik üstünlüğü (hilal taktiği).
  • Macar ordusunun düzensiz ve eski savaş taktiklerini kullanması.

Soru 5:

  • Millet Sistemi: Osmanlı Devleti'nde halkın etnik kökenine göre değil, inançlarına (dinlerine) göre örgütlenip yönetildiği bir sistemdir. Her dinî topluluğun kendi liderleri ve kendi hukuk kuralları çerçevesinde yaşamasına izin verilmiştir.
  • Etkileri:
    • Toplum Yapısı: Çok dinli, çok dilli ve çok kültürlü bir yapının barış içinde bir arada yaşamasını sağlamıştır. Dini gruplar kendi iç işlerinde özerkliğe sahipti.
    • Hoşgörü Anlayışı: Osmanlı'nın farklı inançlara ve kültürlere karşı hoşgörülü yaklaşımının bir göstergesidir. Bu sistem, devlete olan bağlılığı dinî kimlik üzerinden sağlamlaştırmıştır.

Soru 6: (Öğrencinin seçtiği faktörlere ve açıklamalarına göre puanlanacaktır.) Örnek faktörler:

Milli Eğitim Müdürü Ciğer: Her öğrencinin gelişimini yakından takip ediyoruz
Milli Eğitim Müdürü Ciğer: Her öğrencinin gelişimini yakından takip ediyoruz
İçeriği Görüntüle
  • Coğrafi Konum: Üç kıtanın kesişim noktasında olması, önemli ticaret yollarına hakimiyeti.
  • Merkeziyetçi Yönetim Anlayışı: Güçlü bir padişahlık geleneği ve devlet teşkilatlanması.
  • Düzenli ve Güçlü Ordu (Askeri Güç): Yeniçeriler, Tımarlı Sipahiler, topçu ocağı gibi unsurlarla çağının en güçlü ordularından birine sahip olması.
  • Adalet ve Hoşgörü Politikası: Fethedilen topraklardaki halka karşı adil ve hoşgörülü davranılması, fetihlerin kalıcı olmasını sağlamıştır.
  • Ekonomik Güç: İpek ve Baharat Yolları'nın kontrolü, güçlü tarım ve ticaret yapısı.

BÖLÜM B:

Soru 7: a) Konstantinos XI. (XI. Konstantin) b) Devşirme Sistemi c) Çaldıran d) Preveze e) Divan-ı Hümayun

Soru 8:

  1. Amasya Antlaşması - Kanuni Sultan Süleyman
  2. Cem Sultan Olayı - II. Bayezid
  3. Halifeliğin Osmanlı'ya Geçmesi - Yavuz Sultan Selim
  4. Kaptan-ı Derya Turgut Reis - Kanuni Sultan Süleyman
  5. Altın Oran - Fatih Sultan Mehmet (Sanat ve matematik alanındaki ilgisiyle)

BÖLÜM C:

Soru 9: C) Osmanlı Devleti'nin başkentinin değişmesi (Bu siyasi bir sonuçtur.) Soru 10: C) Halifelik Soru 11: D) Sokullu Mehmet Paşa (Daha çok sadrazam ve devlet adamıdır, denizci değildir.) Soru 12: B) Devlet adamı ve bürokrat yetiştirmek (Medreseler aynı zamanda bilimsel eğitim de vermiştir.) Soru 13: D) Merkezi otoriteye bağlı, yetenekli ve disiplinli asker ve bürokrat kadroları oluşturmak

Muhabir: Batman Rehber